Açaí
De palm houdt van warm en vochtig, van temperaturen tussen 10° en 26 ° en van een vochtige bodem en veel neerslag (meer dan 2.000 mm per jaar). Het liefst worden de regenachtige perioden onderbroken door een aantal korte, droge periodes. In die periodes worden de vruchten geoogst. Voor een optimale groei is jaarlijks tussen 1.500 en 2.500 uur zon nodig.
De palm is meerstammig met gemiddeld 4 tot 8, maar ook wel enkele tientallen stammen. De stammen variëren in doorsnede van 7-20 cm. Iedere stam heeft een kroon van 8 à14 geveerde bladeren van elk 2 tot4 meter lang. De palm wordt in totaal 25-30 meter hoog.
Hij bloeit het hele jaar door. De bloemen groeien aan een bloemsteel met 80 tot 160 behaarde zijtakken, waaraan de bloemen in drietallen groeien. Tezamen vormen zij een bos van een meter lang. Hieruit ontwikkelen zich de vruchten, wel 700 tot 900 per bos, 4 tot 8 bossen per boom in twee oogsten.
Voor de teelt van de palm wordt in Brazilië naast de moederpalm vooral de cultivar Euterpe oleracea 'Pará dwarf' gebruikt. Deze begint al met het vormen van vruchten wanneer de stammen nauwelijks een meter zijn, op driejarige leeftijd. De opbrengst van deze dwergpalm is gigantisch. Met 400 palmen per hectare levert hij een hectare met deze palm meer dan 10.000 kilogram açaíbessen per hectare. Bovendien met 25% meer pulp dan de gewone açaíbes.
VERKRIJGBAARHEID
Açaíbessen zijn tegenwoordig algemeen verkrijgbaar, van gevriesdroogd poeder tot sapjes, capsules en thee. Vaak veel te duur voor wat je er voor krijgt, € 100 of (aanzienlijk) meer per kilogram açaí-poeder. Vergelijk dat eens met verse bosbessen.
Culinair gebruik en bereiding
Van de bessen wordt sap gemaakt of een pulp, zoals in Brazilië (vinho de açaí) en Suriname gebeurt. Om deze pulp te maken worden de bessen geweekt en in zijn geheel vermalen. De pulp is niet erg voedzaam, waarom het door de bewoners van de beneden-Amazone met sago (Maniok) wordt aan gemaakt. Soms wordt daar dagelijks 2 liter van weggelepeld. De meeste bessen worden echter verwerkt tot sap, welke in droge vorm geëxporteerd wordt.
ANATOMIE VAN DE VRUCHT
De vruchten, die açaíbessen worden genoemd, zijn ronde steenvruchtjes met een doorsnede van 2,5 cm. De schil van de onrijpe vrucht is groen, die van de rijpe paars tot paars-zwart. Het vruchtvlees is dun, slechts 1 mm dik, en heeft dezelfde structuur als het vruchtvlees van de druif. Het endocarp, het vlies om het zaad, is hard, en omsluit een zaad van 7-10 mm doorsnede.
De paarse kleur is afkomstig van de anthocyaan, een flavonoïde, die ook als E-nummer bekend is, E163. De bes bevat anthocyaan 1.000 mg per 100 gram, het drievoudige van het gehalte in een braam.
Oorsprong en verspreiding
De açaíbes is in 2000 aan een wereldwijde opmars begonnen, om zijn hoge gehalte aan anti-oxidanten en aangeprezen als 'superfood'. De grootste producent is Brazilië dat een toenemend aantal açaí-plantages kent, vooral gelegen in de staat Pará.
Duurzaamheid
Het Sustainable Amazon partnership (SAP) beijvert zich onder meer de productie van acai-bessen duurzaam te maken. De pijlers zijn biosocial, betreffen het milieu in al zijn facetten en eerlijke beloning enverbetering van de positie van vrouwen. Eén van de acai-producenten die daarin samenwerkt met het Wereld Naturfonds is Samazon, leverancier van Fairtrade acaibessen.
Vanwege de grote vraag naar de bessen en naar palmhart is de druk op de Euterpes in de Amazone in de afgelopen decennia sterk toegenomen. Vpor het winnen van palmhart zijn drijvende verwerkings-units in bedrijf genomen, waarmee de rivier wordt afgevaren en de açaí voor de neus van de oorspronkelijke bevolking wordt weggekaapt. De palmhart-productie is destructief, om palmhart te winnen, moet de boom gekapt worden. Naast de Euterpe olecarae betreft deze jacht op palmhart de Euterpe edulis, juçara genoemd, en naarmate de palmhart schaarser wordt, ook de Euterpe precatoria of huasaí .
Taalkundige aspecten, etymologie
De açaípalm heet in Zuid-Amerika diverse namen, wordt op Frans Guinea 'palmier pinot' genoemd, op Trinidad 'manac', en in Suriname 'podosiri' of 'manaka'.. Het woord açaí is door de Portugezen afgeleid van het Tupian-woord ïwaca'i .
VERTALING açaí PALM
Gezondheidsaspecten
Voedingswaarde, gezondheidsrisico's
De bes is voedzaam door het verzadigd vet, maar betrekkelijk arm aan voedingsstoffen, al bevat de bes vezels en vitamine A en een te verwaarlozen hoeveelheid vitamine C. Ofschoon tal van opsomming circuleren waarin de samenstelling van acaipulp of sap wordt uiteengezet, zijn de verschillen in samenstelling zo groot, en de bronnen zo vaag, dat daaraan geen enkele conclusie te verbinden valt. Geen van de officiële bronnen geeft een volledige scan van de acaibes.
De açaíbes heeft de reputatie één van de rijkste bronnen van anti-oxidanten te zijn, en bovendien één van de betaalbaarste.
