top
Origanum
Lamiaceae
ORIGANUM
Oregano-soorten (Origanum`)
origanum dicamnus
BLOEIWIJZE HOP MAJORAAN | ORIGANUM DICTAMNUS  © 2014 FOTO: GUSTAV SVENSSON

ORIGANUM

Origanum is een plantengeslacht waartoe oregano behoort, een in het hele Middellandse zeegebied onmisbaar keukenkruid.

De classificatie van het plantengeslacht Origanum is sinds het benoeming van het geslacht door Linnaeus in 1754 onderwerp van discussie. Nog altijd heerst er verwarring over de indeling en de benamingen, in het spraakgebruik al helemaal. Het lijkt niet alleen alsof de benamingen oregano en majoraan te kust en te keur worden gebruikt, dat is ook zo.

Wat geldt voor het Origanum-geslacht geldt ook voor de familie van de lipbloemigen (Lamiaceae) waartoe Origanum behoort. De lipbloemigen worden onderscheiden in een stelsel van stammen en subfamilies, waarin zelfs zeer deskundige experts nauwelijks hun weg weten.

Naar de huidige stand wordt voor wat de Origanum betreft de indeling van Ietswaard als standaard gebruikt. In 1980 onderscheidt deze drie groepen, tien secties, achtendertig soorten, zes ondersoorten en zeventien hybriden. De secties Amaracus, Majorana en Origanum behoren elk tot een andere groep. Deze drie secties vertegenwoordigen de belangrijkste culinaire oregano's.

Het plantengeslacht Origanum komt van origine in het Middellandse zeegebied voor. Liefst 81 procent van de planten komt alleen in het oostelijk deel voor, vier alleen in het westelijk deel, en drie soorten zelfs alleen in Libië. De sectie Origanum is het wijdst verbreid, de sectie Majorana komt voor in het oostelijk deel van de Middelandse zee, van Sicilië tot de oostkust, de Amaracus voornamelijk in het noordoostelijk deel van de Middellandse zee, van Kreta tot Anatolië.

Voor de op dit moment onderscheiden zeventig plantensoorten in het geslacht worden driehonderd verschillende wetenschappelijke namen gebruikt. Wij gebruiken op de site alleen de momenteel geaccepteerde benamingen. De geslachtsnaam is afgeleid zijn van het Middeleeuws Latijnse origanum, dat op zijn beurt ontleend is aan het Griekse origanos is ontleend. Voor het ontstaan van de naam zou Hippocrates verantwoordelijk zijn, hij koos voor een samenvoeging van de Griekse woorden voor berg (oreos) en vreugde (ganeos), waarmee hij de sprankelende overvloed van bloeiende oregano's op de berghellingen tot uitdrukking wilde brengen.

Omdat het kennelijk heel moeilijk is om de oregano's te onderscheiden, hebben we een hopelijk handig lijstje gemaakt op basis van de dominante smaakmakers in voor culinair gebruik belangrijkste soorten:

  • echte majoraan (Origanum majorana) carvacrol
  • Turkse majoraan (Origanum onites) carvacrol en p-cymeen
  • hopmajoraan (Origanum dictamnus) carvacrol, α-pineen, β-pineen, myrceen en limoneen
  • gewone oregano (Origanum vulgare) carvacrol en thymol
  • Griekse majoraan (Origanum heracleoticum) carvacrol, gamma terpineen en p-cimeen
  • Syrische majoraan (Origanum syriacum) carvacrol, thymol, gamma-terpineen en p-cymeen

Van deze soorten zijn de gewone oregano en de Turkse majoraan de scherpst smakende. De oregano van Turkse oorsprong is veelal een mengsel van diverse kruiden, kekik genoemd. Kekik kan bestaan uit Origanum onites (op grote schaal verbouwd), Origanum vulgare subsp. hirtum, Origanum marjorana, Origanum syriacum var. bevanii, maar ook niet-oregano's zoals Coridothymus capitatus, Thymbra spicata, Thymbra sintenisii, Satureja cuneifolia, Satureja hortensis, Satureja montana, Satureja spicigera of Thymus eigii, beschrijft Bergtee.

Bronvermelding update maart 2020

Nutritional attributes of herbs | Crop & Food Research Confidential Report No. 1891, L.J. Hedges & CE Lister, april 2007 Etymologiebank oregano | Etymologiebank.nl (M. Philippa, Etymologisch Woordenboek van het Nederlands) Nutritionfacts dried oregano | Nutritiondata.self.com Echte en wilde majoraan | Neêrlands tuin Wilde marjolein | Wikipedia (NL) The taxonomy and chemistry of Origanum | Spiridon E. Kintzios, Oregano: The genera Origanum and Lippia 2002 Taylor and Francis, London ISBN 0-203-22209-1 Oregano | Purdue university New crop resource online program All kekik, all oregano | Bergtee.de, Aytem