De Chinese boksdoorn is nauw verwant aan de boksdoorn die ook in ons land en België groeit, de Lycium barbarum. De bes, die gojibes wordt genoemd, wordt van beide gemaakt.

De bokdoorns behoren tot de nachtschadefamilie, wat impliceert dat de plant het giftige solanine bevat. In het geval van de boksdoorn zijn dat vooral de bladeren. Desondanks worden de jonge scheuten en de bladeren van de Chinese boksdoorn vrij algemeen gegeten. Van de bladeren wordt net als van de vruchten thee getrokken.

De Chinese boksdoorn is een doornige struik van een meter of twee hoog, die op het noordelijk halfrond van juni tot augustus bloeit. De bloemen groeien in de bladoksels, en zijn tweeslachtig. De plant bestuift zichzelf. Voor de kruisbevruchting is de plant aangewezen op insecten, met name bijen.

De oranje-rode besjes zijn eivormig of ovaal, en zijn 7-15 mm lang. ze bevatten veel, gele zaadjes. De bessen zijn zoet, met een lichte anijsgeur.

Culinair gebruik en bereiding

De besjes worden rauw en (meestal) gedroogd gegeten en er wordt thee van getrokken, onder andere vijfstappenthee. De bessen dienen volledig rijp zijn. Andere toepassingen zijn: rijstcongee en kruidenkip of -soep. De bes wordt ook in biersoorten gebruikt, zoals in qouqi jui, een Chinees bier, en in sommige Belgische bieren.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Het is helemaal niet zo duidelijk welke boksdoornbes in de Chinese medicijnkunst werd gebruikt. Er zijn veel soorten, en het onderscheid is niet altijd even duidelijk. Er zijn zo'n zeventig soorten. De Lycium barbarum, en de Lycium europaeum zouden van Europese oorsprong zijn, de Lycium chinense, de Lycium ruthenicum en de Lycium turcomanicum van Aziatische. De ruthenicum is gemakkelijk te herkennen aan de zwarte bessen.

Taalkundige aspecten, etymologie

De botanische naam Lycium is ontleend aan de streek Lycia in het Turkse Anatolië, en is oorspronkelijk dor Plinius de Oudere gegeven aan een boksdoorn uit de Rhamnaceae-familie. Linneaus gaf het boksdoorngeslacht in 1753 de naam Lycium, Miller vijftien jaar later de soortnaam chinense aan de Chinese boksdoorn. De naam goji is in 1973 bedacht door de ethno-botanicus Bradley Dobos, naar de Chinese benaming van de boksdoorn. Er was kennelijk behoefte aan een meer mystieke naam.

VERTALING CHINESE BOKSDOORN

Zijn sap bevatte per liter 1 kilogram verse gojibessen. Omdat verse bessen voor 83% uit water bestaan, bevat dit sap omgerekend slechts 20 gram gedroogd fruit. Het was het begin van een wereldwijde marketingstrategie van de boksdoornbes waarin de onzin regeert.

De besjes komen hoofdzakelijk uit het Chinese Ningxian, het episch centrum van de commerciële goji-teelt. De variëteit die daar verbouwd wordt, is naar de streek Ningxian vernoemd, maar wordt net zo gemakkelijk Himalaya goji of Tibetaanse goji genoemd. Eén ding is zeker, de besjes komen niet hoog uit de Himalaya, komen niet uit Nepal zelfs, ook niet uit valleien. Het klimaat en de geografie van Tibet zijn ongeschikt voor de teelt van de boksdoorn. Er groeit slechts een enkele plant (in het wild). Tibetaanse bessen komen zonder meer uit Ningxia, na in Chengdu verpakt te zijn. Door de bessen on te katten, omzelit de goji-handel de slechte reputatie van Chinese bessen.

De situatie is ronduit beschamend. Schandalen volgen elkaar in hoog tempo op. Jaar na jaar blijken extreem hoge doseringen bestrijdingsmiddelen in de besjes aanwezig te zijn. Vrij recent nog (oktober 2017) zijn grote hoeveelheden pesticiden aangetroffen in eenentwintig van dertig uit Azië afkomstige goji-monsters. De Voedsel- en Warenautoriteit heeft de bessen onder grote druk vanuit Foodwatch uit de handel laten halen.

De overdrijvende trap van de Tibetaanse bes, is de bewering dat deze niet in de valeien, maar op grote hoogte op het Tibetaanse plateau zou groeien. Onzinnig, daar is het veel te koud voor de plant. Merk op dat de plant in het gematigd klimaat van Europa niet boven de 800 meter gedijt. Het Tibetaans plateau bevindt zich op 4500 meter hogte, ver boven de boomgrens.

Ook zou er jaarlijks een Goji-festival in Tibet worden gehouden waarin het Tibetaanse volk de goji eert. Maar ze kennen de plant daar helemaal niet ! Wel in Ningxia (Zhongni) in China, maar daar houden ze geen folkloristisch festival, integendeel, maar organiseren ze een groot marketing-event, waarin alle goji-producten geprensteerd worden. Tenslotte, de bewering dat de werking van de goji-bes al vele eeuwen wordt onderscheven door de grote Tibetaanse natuurgeleerden. Noem er één ?

Wetenschappers zijn hier eensluidend in, de bes is niet gezonder dan een sinaasappel, en bevat minder waardevolle stoffen dan de duindoornbes.

SAMENSTELLING PER 100 GRAM GEDROOGD PRODUCT