Het geslacht is genoemd naar de zoete basilicum, ook wel de Europese basilicum. Het maakt deel uit van de subfamilie Nepetoidea in de familie van de lipbloemigen: Lamiaceae. Het basilicumgeslacht omvat een 65-tal plantensoorten. Zij komen voor in tropische en subtropische gebieden van Afrika en in tropisch Azië en Amerika, voornamelijk in Brazilië.

De zoete basilicum is één van de vele soorten die wereldwijd verbouwd worden. Sommige soorten worden hoofdzakelijk om hun geneeskundige eigenschappen gebruikt, zoals de Ocimum americana, van een groot aantal dient het blad als kruid en van slechts enkele wordt ook het zaad gegeten.

De hier algemeen verkrijgbare verse basilicum is een cultivar van de zoete basilicum, vaak van een specifiek soort, de Italiaanse Basilico genovese. De citroenbasilicum is een kruising van dee zoete basilicum met de Ocimum americana. Het smakenpalet is heel breed. In de ene soort domineert eugenol (kruidnagel) in de ander limoneen of citral (citroen), maar ook anijs en mint, per slot van rekening is basilicum lid van de mintfamilie, zoals de lipbloemigen genoemd worden.

Bai horapa (Thaise basilicum)

Bai Horapa of horapa (Ocimum basilicum var thyrsiflora) is botanisch dezelfde plant als de Europese basilicum. In de Thaise en Vietnamese keuken gebruikt men horapa (mee)gekookt of rauw.

Citroenbasilicum

Citroenbasilicum (Ocimum x citriodorum) heeft fluwelen bladeren en geurt zoals de naam doet vermoeden naar citroen. Het is een kruising van de zoete en de Afrikaanse basilicum.

Heilige basilicum

Heilige of Indische basilicum (Ocimum tenuiflorum) heeft groene of paarse bladeren en ruikt naar piment of kruidnagel.

Afrikaanse basilicum

De West-afrikaanse basilicum (Ocimum gratissimum) heeft net als de heilige basilicum lichtgroene, getande bladeren en geurt sterk naar tijm, dankzij de grote hoeveelheid thymol.

Harige basilicum

Harige basilicum (Ocimum americanum) heeft een aantal gezichten. Er zijn drie typen, een kruidig smakend, een kamferachtig en een citroentype.