De Ocimum americanum heeft een groot aantal synoniemen, waaronder het veel gebruikte Ocimum canum. Er zijn drie typen, een kruidig smakend, een kamferachtig en een citroentype. In culinair opzicht is het citroentype het belangrijkste. Het ontleent de citroensmaak aan limoneen. Niet te verwarren met Ocimum x citrodorium, een algemeen verkrijgbare kruising tussen deze Americanum en de zoete, Europese basilicum, die veelal als vervanger wordt gebruikt, en haar citroensmaak ontleent aan citral.

Met enige schroom hebben we de plant harige basilicum genoemd, omdat die naam in Europese stukken wordt gebruikt, zoals in de Europese verordening 752/2014 met betrekking tot bestrijdingsmiddelenresiduen op levensmiddelen. In de Engelse taal komen hoary, grijzig of grauw betekenend, en hairy basil naast elkaar voor. De benaming Afrikaanse basilicum die veelvuldig gebruikt wordt, is niet bruikbaar, want daarmee wordt gedoeld op de Ocimum gratissimum.

De harige basilicum is een meerjarig, sterk vertakte struikje, dat hooguit een halve meter hoog wordt. De stengels zijn vierhoekig. Het heeft tegenover elkaar geplaatste blaadjes, circa 5 mm breed en 25-30 mm lang, met een licht gezaagde rand. Wanneer de bladeren al behaard zijn, is dat uiterst licht.

De plant komt voor in warmere gebieden zoals in de tropische laaglanden, soms ook op hoogte, maar daarnaast groeit hij ook in koelere gebieden zoals in het Middellandse zeegebied, dan meestal als eenjarige plant. Wanneer de plant aan het eind van de zomer bloeit (wit-violette bloempjes), gaat dat ten koste van de culinaire bruikbaarheid. Oogsten gebeurt dan ook voor de bloei uit.

Uit de bloemetjes ontwikkelen zich vruchtjes met gemiddeld vier zaadjes, die -althans op Java - culinair gebruikt worden. De citroen-variëteit wordt net als de citroen-kruising (Ocimum x citrodorium) vaak gebruikt in de West-Afrikaanse, Arabische, Perzische, Thaise en Indonesische keuken.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Culinair gebruik en bereiding

De jonge blaadjes worden als kruid en als groente gebruikt. De smaak er van is niet te vergelijken met de gewone Europese basilicum, ze kunnen elkaar dan ook niet vervangen.

Op Java worden niet alleen de blaadjes gebruikt, maar worden de zaadjes gebruikt om er indring van te maken, een gelatineus drankje van gezoete kokosmelk.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Bewaar de basilicum (aan de steel) zoals andere kruiden aan de steel, gewikkeld in een vochtige doek, verpakt in plastic. Zo houd je de kruiden zeker een week goed. Controleer steeds op rotte blaadjes en steeltjes. Eenmaal aangetast, bederft al gauw de hele bos.

Blaadjes kunnen, mits goed verpakt, ingevroren worden.

De exacte oorsprong is overigens niet bekend. Hij groeit in het wild in tropisch Afrika en op het vaste land van Zuidoost-Azië. Elders is de plant vrijwel zeker geïntroduceerd.

Taalkundige aspecten, etymologie

In diverse landen in Afrika wordt de plant 'partminger' genoemd, in ons land net als in Duitsland kamfer- of citroenbasilicum, naargelang het type. In Ghana wordt hij eme of akokobesa genoemd.

Benamingen in diverse talen