Havermeel wordt gemaakt van de rauwe korrel of havervlok, havermoutmeel van havermout, dat in de regel verhit of gestoomd is geweest, en dus niet in alle gevallen als vervanger van rauw havermeel kan dienen. Het verdient aanbeveling om havermeel van havervlokken maken, deze zijn niet verhit geweest.
Een belangrijk kenmerk van havermeel is het van nature ontbreken van gluten, waardoor havermeel niet geschikt is om gerezen brood mee te maken. Havermeel is overigens alleen glutenvrij wanneer dat expliciet op de verpakking vermeld staat, wat impliceert dat het meel in een glutenvrije omgeving geproduceerd is, en geen sporen van gluten bevat.
In de Engelse taal wordt de term 'oatmeal' gebruikt voor een grove havermaling die wordt gebruikt voor het maken van het gelijknamig Schots nationaal gerecht, oatmeal, een grove brij.
Gepelde haver is verkrijgbaar in de supermarkt, de biologische winkel of één van de vele graanmolens die ons land rijk is.
Havermeel is minder geschikt als broodmeel vanwege het ontbreken van gluten, maar zeer geschikt voor het maken van pannenkoeken, muffins, scones, kruimelgebak, wafels, cake en compact vruchtenbrood op basis van een muffin-achtig deeg. Een beroemd gerecht met havermeel, zoniet het allerberoemdste is het Schotse haggis.
Havermeel is beperkt houdbaar! Bewaar het altijd op een donkere, koele, droge plaats.
De Europese voedselautoriteit (EFSA) heeft goedgekeurd dat haver en haverproducten worden aangemerkt als cholesterolverlagend. Deze gezondheidsclaim is alleen toegestaan wanneer éé portie van een met haver geproduceerd product minstens 1 gramβglucaan bevat.
Haver kan, als één van de weinige granen rauw gegeten worden. Volkoren haver bevat echter fytinezuur, waardoor het voor veel mensen moeilijk te verteren is. Door de haver voldoende te weken, wordt het fytinezuur afgebroken. Om dezelfde reden wordt haver gefermenteerd of gekiemd voor gebruik. Een eenvoudige manier om fermentatie op gang te helpen, is het toevoegen van organische zuren zoals in de vorm van wat yoghurt of kefir aan het weekvocht. Fermenteer bij kamertemperatuur, en niet in de koelkast.