top
Gerstkorrel
Hordeum vulgare
Gerstkorrel
Andere gerstproducten
Gerstkorrels ©2019

Gerstekorrel

Één van de vormen waarin het graan gerst verkocht wordt, is de droge, volle korrel. Deze is ook gepeld (gort) en gepolijst (parelgort) verkrijgbaar, en verwerkt tot vlokken, grutten en meel.

Gerst is een graan, net als tarwe en rogge, meer precies een gras. De gerstekorrel is de vrucht van de plant, met in iedere vrucht één zaadje. De gerstekorrel is meestal bedekt, zoals bij spelt. Dat houdt in dat de korrel vergroeid met de het omhullende kaf, waardoor deze gepeld moet worden ook voor consumptie geschikt gemaakt te worden. Dat gebeurt met behulp van een pelsteen. Er bestaat ook 'naakte' gerst, de Hordeum vulgare var. nudum, die niet gepeld hoeft te worden.

Gerst is een belangrijke grondstof voor mout , onontbeerlijk in de brouwerij, distllleerderij (whiskey) en bakkerij. In de keuken worden vooral parelgort en fracties gerst (gerstevlokken, grutten) gebruikt, omdat deze een krote bereidingstijd hebben dan de ongepelde en gepelde korrel.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Culinair gebruik en bereiding

De gerstekorrel wordt als iedere volkoren graan (tarwe of rijst bijvoorbeeld) gegeten. Belangrijk is om het graan vooraf te weken. Een volle nacht bij voorkeur, maar minstens vijf uur. Vervolgens kook je het. Na het koken laat je de korrel 'nawellen'. Neem daar de tijd voor, zeker een uur of twee, je bereikt ermee dat de korrel gemakkelijk gekauwd kan worden. Verwerk het graan pas daarna in een gerecht, waarmee je het opwarmt, of gebruik het graan op kamertemperatuur, bijvoorbeeld in een salade.

Bereidingstijden (kooktijden)

gerst met kaf
ca 1 uur 45 min
 

Doordat de volle korrel een huidje van zemel en endosperm heeft, duurt het langer om hem te garen dan de kooktijd van gort of parelgort; gemiddeld 25 minuten langer.

Vertaling (ongepelde) gerst

engels
(hulled) barley
frans
orge
italiaans
orzo
spaans
cebada
duits
gerste
arabisch
shaeir
turks
arpa
hindi
jau
indonesisch
jelai
japans
mugi
vietnamees
Đại mạch
chinees
yìmǐ 薏米
 

Culinaire aspecten

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Gerst bevat acht essentiële aminozuren en heeft een lage glycemische index ten opzichte van andere granen zoals tarwe en spelt. Gerst is rijk aan koper, mangaan, fosfor en is bron van vitamine B3 en B6.

Volle gerst heeft meer celwanden dan veel andere granen, en verteert daardoor langzaam. Gepelde gerst en geplette gerst zijn sneller beschikbaar vertering.

Het woord gerstekorrel wordt ook gebruikt voor een aandoening in de vom van harde, witte bultjes op de menselijke huid. Een andere benaming voor deze aandoening is milia.

Samenstelling per 100 gram rauw product (gepeld)

354
kcal
( 1481,1 kJoule)
12,5
gram
eiwitten
73,5
gram
koolhydraten
0,8
gram
waarvan suikers
2,3
gram
vet
½
gram
verzadigd
0,3
gram
enkelvoudig onverzadigd
1,1
gram
meervoudig onverzadigd
110
mg
omega-3
999
mg
omega-6
Vitaminen
7,3
µg
vitamine A
(1% ADH)
0,6
mg
vitamine B1
(55% ADH)
0,3
mg
vitamine B2
(21% ADH)
4,6
mg
nicotinezuur
(29% ADH)
0,3
mg
pantotheenzuur
(5% ADH)
0,3
mg
vitamine B6
(21% ADH)
19
µg
foliumzuur (B9)
(10% ADH)
0,6
mg
vitamine E
(5% ADH)
2,2
µg
vitamine K
(3% ADH)
mineralen
33
mg
calcium
½
mg
koper
3,6
mg
ijzer
452
mg
kalium
133
mg
magnesium
1,9
mg
mangaan
12
mg
natrium
264
mg
fosfor
37,7
µg
selenium
2,8
mg
zink
 

Bronvermelding update april 2021

The broad spectrum revisited: Evidence from plant remains | Ehud Weiss e.a. 2004 PNAS Vol 101(26) pp 9551-9555 doi􏰀10.1073􏰀 pnas.0402362101 Cultivation at the Farming extreme of Northern Europe 5000 Years Ago | Santeri Vanhane e.a. Nature: Scientific reports (2019) 9:4756 | https://doi.org/10.1038/s41598-019-41293-z Barley heads east | Diane L. Lister e.a. PLoS One 2018 13(7) e0196652 Barley| Center for new crops, Purdue University, Source: Magness et al. 1971 Wheat and barley policies in Japan | Hisao Fuuka e.a. Nov 2004, lectronic outlook report from the economic reearch service A brief history of barley | C.W. Newmann en R.K. Newmann CFW Feature Jan-feb 2006 Vol 51(1)) Nutritionfacts Wheat pearl barley, uncooked | Nutritiondata.self.com Gerst | Etymologiebank M. Philippa e.a. (2003-2009) Etymologisch woordenboek van het Nederlands Gerst | Wikipedia (NL) Hordeum vulgare | Wikipedia (EN) Brouwgerst | Nibem Stichting Nederlands instituut brouwgerst, mout en bier
slotregel