top
Gerstemeel
Hordeum vulgare
Gerstemeel
 
Gerstemeel van ongepelde gerst

Gerstemeel

Gerstemeel wordt gemaakt van de gepelde, de ongepelde of de gekiemde gerstkorrel. Anders als bij tarwe wordt in de regel geen onderscheid gemaakt tussen meel en bloem.

Gerstemeel is in veel uitvoeringen verkrijgbaar, licht gekleurd tot wit, gemout en geroosterd, en in diverse malingen (meestal T55). Gerstemeel heeft een van nature een licht-notige smaak, en wordt in veel landen gebruikt om koekjes, maar ook brood te bakken. Omdat gerst weinig gluten bevat, wordt gerstemeel voor het bakken van brood gecombineerd met tarwemeel, in een verhouding van 1:3 (25%). Het brood blijft desalniettemin tamelijk plat. In koekjes kan zonder problemen met gelijke delen tarwemeel en gerstemeel gewerkt worden.

Wanneer je bij het bakken een tarwemeel gebruikt met een (te) laag enzymgehalte, zal je brood teleurstellend zijn: een te lichte, niet knapperige korst en te weinig rijs. Hiertegen helpt 'diastatisch moutmeel', een product dat wordt gemaakt uit gekiemde gerst, tarwe, rogge of maïs. Het ondersteunt het deeg van tarwemeel bij de omzetting van zetmeel tot maltose, door vergroting van het gehalte enzymen. Door de toevoeging aan het deeg wordt dat vochtiger en zachter.

In diverse landen - Tibet, Rusland, de Baltische Staten en Scandinavië - maakt men van oudsher een meel van gekiemde gerstkorrels. Soms wordt dit gerstemeel verrijkt met kiemen van andere granen en bonen. Één van die gekiemde gerstemelen is het Tibettaanse tsampa.

In Italië maakt men een diepbruine Farina di orzo semitostato, een notig meel voor n taarten,

slotregel

Gerstemeel per land en regio

Gerstemeel wordt in veel culturen op veel manieren gebruikt. In Tibet bijvoorbeeld in de vorm van tsampa, een maalsel van geroosterde volle gerst, die na het roosteren gepeld wordt en dan vermalen.
.

Tsampa wordt 'rauw' gegeten, tot een pasta gekneed met thee, of vergezeld van thee. In Engels-sprekende landen gebruikt men gerst om er koekjes, cakes, muffins of pannenkoeken mee te maken. In Duitssprekende landen is brood met gerst populair, en gerst is één van de ingrediënten in de ongegiste Joodse matzes.

In de Arabische wereld wordt gerstemeel bijvoorbeeld in soepen gebruikt, onder meer in een Saoudi-Arabische Ramadan-gerstsoep. In Japan wordt een miso (musoi migo) gemaakt van gerst en een koji van gerst.

Gerst is heel populair in Italië, in de vorm van semol d'orzo. Van het meel wordt onder meer - het kan niet anders - pasta gemaakt, zoals vezelrijke semi d'orzo integrale, maritate di oro, Een heel bijzonder pasta is de gedraaide sagne ‘ncannulate di orzo (Salento) van tarwe, gerst en kikkererwten.

Taalkundige aspecten, etymologie

Het woord gerst is evenals de Franse, Italiaanse en Spaanse benamingen afgeleid van het latijnse hordeum. De benoemingsgrond zou 'verstijven' zijn (verg. 'horror'), doelend op de stijfheid van de aren. Ook de stekeligheid van de aren wordt als etymologische grond verondersteld, zie het gebruik van 'gorst' in relatie tot braamstruiken. Het Spaanse woord 'cebada' is bijvoorbeeld verwant aan het Spaanse woord voor egel, erizo of erizar.

Benamingen in diverse talen

engels
barleyflour and meal
frans
farine d'orge
italiaans
farina di orzo
spaans
harina de cebada
duits
gerstemehl
turk
 
arabisch
 
hindi (india)
 
indonesisch
jelai
japans
 
vietnamees
 
chinees
 
kantonees
 
 
slotregel

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Samenstelling per 100 gram rauw product

345
kcal
(1445 kJoule)
10,5
gram
eiwitten
74,5
gram
koolhydraten
10,1
gram
vezels
0,7
gram
waarvan suikers
1,6
gram
vet
0,3
gram
verzadigd
0,2
gram
enkelvoudig onverzadigd
0,8
gram
meervoudig onverzadigd
77
mg
omega-3
695
mg
omega-6
Vitaminen
2,2
µg
vitamine A
(0,3% ADH)
0,4
mg
vitamine B1
(36,4% ADH)
0,1
mg
vitamine B2
(7,1% ADH)
6,3
mg
nicotinezuur
(39,4% ADH)
0,1
mg
pantotheenzuur
(1,7% ADH)
0,4
mg
vitamine B6
(28,6% ADH)
8,0
µg
foliumzuur (B9)
(4,0% ADH)
0,6
mg
vitamine E
(5,0% ADH)
2,2
µg
vitamine K
(2,9% ADH)
mineralen
32
mg
calcium
0,3
mg
koper
2,7
mg
ijzer
309
mg
kalium
96
mg
magnesium
1
mg
mangaan
4
mg
natrium
296
mg
fosfor
37,7
µg
selenium
2
mg
zink
slotregel

Bronvermelding update maart 2020

Barleyflour or -meal, nutritionfacts (voedingswaarde) | Nutritiondata.self.com Gerst | Etymologiebank M. Philippa e.a. (2003-2009) Etymologisch woordenboek van het Nederlands Barley | Wikipedia (EN/NL)