MOERAS-ANDOORN
De andoorns behoren tot het Andoorngeslacht (Stachys), een middelgroot geslacht met zo'n 300 soorten in de familie van de lipbloemigen (Lamiaceae). Stachys palustris wordt al zo'n 2.000 jaar in Europa gegeten. De plant is is nog tot de achttiende eeuw verbouwd, maar werd toen door de Chinese artisjok verdrongen.
De moerasandoorn is een vaste plant die wel 1 meter 20 hoog kan worden, maar gemiddeld tussen 30 cm en 80 cm hoog is. Hij draagt alle kenmerken van een Lipbloemige: niet vertakte, vierkante, holle stengels, behaarde stengel en bladeren, en lipvormige bloemen. De bladeren zijn lancetvormig, en staan op een kort steeltje. De bloemen zijn tweeslachtig en staan in schijnkransen. Ze zijn roze. De bovenlip is behaard, en de onderlip lichter van kleur is en rood getekend. Dit wordt 'het honingmerk' genoemd. De plant bloeit van juli tot augustus, soms zelfs tot oktober.
Hij wordt vegetatief vermeerderd, uit de wortelstokken. die net als de bladeren en de zaden, gegeten worden. De oogst van de wortelstokken is simpel. Eerst ontgraaf je de knolwortel voorzichtig. Hierbij raken de worstelstokjes los. Ze kunnen nu stuk voor stuk worden opgeraapt. De plant hoeft daarom niet in zijn geheel gerooid te worden.
De plant ruikt onaangenaam, een geur die vrij komt wanneer de plant op enigerlei wijze beschadigd wordt. Toch is de plant volledig eetbaar; de bladeren, zaden en de wortelstokken worden gegeten. De laatste worden in het najaar geoogst, en vanwege hun hoge zetmeelgehalte niet alleen rauw of gekookt gegeten, maar ook tot meel vermalen om er brood van te maken. De smaak is aangenaam nootachtig.
AANKOOP EN BEWAREN
Koop verse knollen. Wikkel ze in een vochige doek, zodat ze niet uit drogen. Alleen dan kun je ze langere tijd bewaren, tot maximaal een maand. Buiten de koeling zullen ze snel verdrogen en verrotten. Houd daar rekening mee bij aankoop.
Oorsprong en verspreiding
Zoals de naam aan geeft houdt de plant van vochtige bodem en groeit van nature aan de rand van water, in moerassige gebieden, kortom overal waar het constant vochtig is.
Taalkundige aspecten, etymologie
VERTALING MOERAS ANDOORN
DUURZAAMHEID EN MILIEU
Op de internationale rode lijst van de IUCN is van de moerasandoorn vermeld dat er geen signalen zijn dat de plant ergens ter wereld bedreigd wordt, behoudens in Zwitserland dan, waar hij 'bijna bedreigd (near threatened)' is. Desalniettemin is de Stachys palustris in de internationale lijst opgenomen als "least concern". Hij is nergens als invasief bekend.
Gezondheidsaspecten
Voedingswaarde, gezondheidsrisico's
Chinese artisjokken zijn rijk aan zetmeel, eiwitten en béine, maar bevatten tevens een polymeer, stachyose genoemd, dat niet verteerbaar is een winderigheid kan (zal) veroorzaken.
