De muntokpeper is een pepersoort van het type Lampong, veelal een breedbladige variant. Beroemd is de witte peper, die volgens een vast procedé op de bergachtige eilanden wordt vervaardigd. Het begint met het met de hand plukken van de rijpe rode besjes van de plant, die vervolgens in rijstzakken in de stromende beken te weken worden gelegd. Dat weken duurt ruim een week. Dan is het schilletje van de bes door fermentatie losgekomen van het rijpe, witte vruchtvlees, dat nu nog slechts in de zon te drogen moet worden gelegd. Dit is het procedé in afdoende geweekt zijn, moeten immers de schilletjes en het vruchtvlees gescheiden worden. Dat gebeurt door middel van de peperdans, de Nari meraca, die tegelijkertijd het feestelijk moment van de oogst markeert en functioneel is.

Naast deze traditionele, arbeidsintensieve methode is een meer efficiënte, gemechaniseerde bewerking in opkomst.

Aankoop en verkrijgbaarheid

Muntok is algemeen verkrijgbaar, zowel van reguliere als biologische teelt.

Culinair gebruik en bereiding

Muntok peper wordt gebruikt in delicate bereidingen, zoals van mager varkensvlees, kalfsvlees, gevogelte, witte vis en schaaldieren, rijst en pasta en gestoomde groenten.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Gedroogde peper is lang houdbaar, mits droog, koel en in het donker bewaard.

 

#oorsprong en verspreiding  #gezondheidsaspecten (voedingswaarde)

 

#cubeb peper  #lampong peper  #piper nigrum 

Tot eind jaren vijftig van de vorige eeuw was Bangka met het eiland Belitung en enkele kleinere eilanden een keresidenan, de koloniale term voor een bestuurlijke eenheid. Sinds 1969 vormen ze een provincie. Peper mag alleen muntokpeper (lada putih muntok) genoemd worden wanneer het is geteeld op Bangka of Belitung, het aangrenzende, ongeveer even grote eiland.

Dat was al zo sinds de koloniale Nederlandse overheersers in de 19e eeuw de peper in de kerisedenan introduceerden en haar Muntok-peper noemden, naar de belangrijkste havenplaats op Bangka. Dat paste volledig in de monopolistisch manier van denken van die tijd. Tegenwoordig wordt de muntok beschermd door een ander handelsinstrument, de Indikasi geografis (IG), de Indonesische variant op oorsprongsbescherming.

Vanwege de uiterst bescheiden geografische spreiding, is de prijs van muntok sterk afhankelijk van de omstandigheden op de eilanden. In 2015 ging de prijs van muntokpeper sterk omhoog, niet door een tegenvallende oogst op de eilanden, integendeel, door wereldschaarste door ziekte onder de pepers elders. De prijs steeg naar recordhoogte door de sterk toegenomen vraag.

De eilanden zijn in economisch opzicht altijd afhankelijk geweest van de teelt van peper en de winning van tin. De ze staan op gespannen voet met elkaar. In de afgelopen decennia is de winning van tin in belang en omvang afgenomen, maar heeft zich een nieuwe bedreiging aangediend in de vorm van monocultures van palm- en rubberbomen.

Duurzaamheid

Omdat de bodem van Bangka vrij zandig en voedselarm is, wordt de grond intensief bemest. De jaarlijkse opbrengst van muntokpeper bedraagt om en nabij 7.000 ton, nog geen 10% van de Indonesische peper-productie. Muntok-boeren kunnen in gunstige jaren rekenen op een opbrengst van rond € 7,50 per kilogram, dat is anderhalf maal zoveel als peperboeren elders op Sumatra. Een probleem van de muntokteelt is de kleinschaligheid van de teelt, veel boeren met relatief weinig land. Er wordt, onder meer met steun uit de EU veel energie gestoken in de positieverbetering van de boeren (o.a. via Fairtrade), en verbetering van de kwaliteit van de peper en duurzamer, biologische teeltmethoden.

Eén van de speerpunten van de verbetering van de positie van de boeren, gaat ten koste van de traditionele teelt- en productietechniek. De fermentatie van de bessen in stromend water, blijkt onhoudbaar, want veel peper wordt vanuit de nauwelijks onder toezicht staande beken te worden gestolen. Mede in het kader van het Dutch Sustainable Trade Initiative (IDH) worden de boeren gestimuleerd en ondersteund bij het fermenteren van de peper op een veiliger locatie, dichter bij huis, zodat de peper beter bewaakt kan worden. Hetzelfde geldt voor de opslag.

 

#inleiding  #gezondheidsaspecten (voedingswaarde)

slotregel