top
Vingergierst
Eleusine coracana
Vingergierst
 
Vingergierst - ragi ©2017

Vingergierst of ragi

Vingergierst is een hier vrij onbekend, veelzijdig graan. Het behoort tot 's werelds oudste gewassen en is vooral geliefd op het Indiaas subcontinent. In Afrika, waar het vandaan komt, is vingergierst bezig aan een opmars, beter gezegd een come-back.

Je ziet de opmars niet alleen in regio's waar oogsten van andere granen door de klimaatverandering wisselvallig zijn, vingergierst als famine-crop. Vingergierst is immers een graan dat onder uiteenlopende omstandigheden goede oogstresultaten geeft. Ook elders wint vingergierst de harten van consumenten, omdat het lekker is, voedzaam en ook nog eens glutenvrij.

De kleine gierstzaadjes worden niet-gepeld gegeten, gekiemd of verwerkt tot meel. De hele zaden wordt gekookt of gestoomd, maar kunnen ook gepopt worden. Met een beetje geduld kun je de zaden zelf laten spruiten. Dat werkt als volgt.

Was de zaadjes goed, en verwijder eventuele ingerechtigdheden. Week ze dan minstens 24 uur in koud water in een pan oif schaal die je met een mousseline doek af dekt, zodat er zuurstof bij kan. Ververs het water iedere 8 uur.

Spoel de gierst dan nogmaals en laat haar goed uit lekken. Spruit de zaadjes in een kiembakje - volg de gebruiksaanwijzing - of in een schone doek gebonden. Leg de opgebonden zaadjes in een ruime pan op een donkere plek, en geef ze 24 uur de tijd. Je zult zien, hoe verser de zaden, hoe groter de kiemkracht. Met een beetje geluk kunnen de kiemen wel 3-4 cm lang worden, maar heb je pech, gebeurt er helemaal niets.

Wanneer je de kiemen laat drogen, kun je er een smaakvol meel van maken.

Ook wanneer je de gierst kookt, is het verstandig om de zaden vooraf te weken. Zowel weken als kiemen verbetert de voedingseigenschappen van de gierst, zoals door het verminderen van de remmende werking van fenol, tannine en fytinezuur. Door (voor)weken krijg je een losser resultaat van de gierstkorrels en maak je je gierstepap romiger. Houdt als weektijd een uur of vier tot acht aan.

Wanneer je rauwe, niet-geweekte vingergierst wilt koken, gebruik je twee delen water op ieder deel gierst, heb je de gierst geweekt, dan volstaat een factor anderhalf. Deze hoeveelheden water zijn gebaseerd op toepassing van de absorptie-methode, die je ook voor rijst gebruikt. Het vocht wordt volledig opgenomen, en de gierst hoeft niet afgegoten te worden. Breng het water rustig aan de kook, en laat de gierst in gesloten pan 6-8 minuten koken indien voorgeweekt, 10-13 minuten wanneer rauw. Alle water zal zijn opgenomen. Neem de pan van de warmtebron, en laat de gierst in de nog altijd gesloten pan nog zeker tien minuten staan. Dan is hij mooi los.

Natuurlijk kun je de gierst ook in een rijststomer bereiden. De hoeveelheden water zijn zoals hiervoor genoemd. Voor een extra smaak-accent kun je in plaats van water een lichte bouillon gebruiken.

En pap? Neem voor pap driemaal zoveel vocht als gierst, water, melk of kokosmelk, wat je maar wilt.

Benamingen in diverse talen

engels
 
african finger millet , goose grass
frans
petit mil
italiaans
orzo
spaans
cebada
duits
fingerhirse
hindi (india)
ragi
indonesisch
ragee
japans
 
vietnamees
 
chinees
 
kantonees
 
 

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Je moet er misschien even naar speuren, want vingergierst voor consumptie is in ons land nog maar mondjesmaat verkrijgbaar.

Culinair gebruik en bereiding

In India wordt vingergierst gebruikt voor het maken van platbroden, zoals roti, en desserts. In veel Afrikaanse landen wordt de gierst gemalen en tot pap gemaakt, zoals in Oeganda, geserveerd met suiker of bananensap. Ook de jonge spruiten worden gegeten. Deze zijn zeer voedzaam en licht verteerbaar, en daardoor zeer geschikt als voeding voor kinderen en ouderen.

Vingergierst is ideaal voor het maken van bier. Na gerst is gierst daarvoor zelfs het meest geschikt. Het wordt ook in arak gebruikt.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Vingergierst is goed houdbaar. Doordat de zaadjes zo klein zijn, drogen ze snel en volledig. Dat maakt gierst een uitgelezen gewas in gebieden waar een gewas als maïs snel aan bederf onderhevig is. In sommige landen wordt het gebruikt als een belangrijke reserve voor als andere zaden verloren gaan.

slotregel

Gezondheidsaspecten

Voedingsstoffen - gezondheidsrisico's

De voedingswaarde van gierst is uitzonderlijk. Gierst bevat veel eiwit (vergelijkbaar met rijst) en is rijk aan essentiële aminozuren, ion tegenstelling tot de meeste granen. Ook het mineraalgehalte is hoger dan van de meeste granen, voor wat betreft calcium zelfs veelvoudig meer (5-30 maal de hoeveelheidf in andere granen).

Samenstelling per 95 gram rauw product (niet herrekend naar 100 gram)

334
kcal
(1400 kJoule)
7,3
gram
eiwitten
74
gram
koolhydraten
3,2
gram
vezels
1,3
gram
vet
Vitaminen
2
µg
vitamine A
(0,3% ADH)
0,3
mg
vitamine B1
(27,3% ADH)
0,1
mg
vitamine B2
(7,1% ADH)
1
mg
nicotinezuur
(6,3% ADH)
0,1
mg
vitamine B6
(7,1% ADH)
1
mg
vitamine C
(1,3% ADH)
mineralen
358
mg
calcium
½
mg
koper
9,9
mg
ijzer
314
mg
kalium
140
mg
magnesium
1,9
mg
mangaan
49
mg
natrium
250
mg
fosfor
15
mg
zink
slotregel

CULINAIR (RECEPTEN)

Bronvermelding update maart 2022

Impact of soaking, sprouting on antioxidant and anti-nutritional factors in milletgrains | G. Bhuvaneshwari, A. Nirmalakumari, S. Kalaiselvi, Journal of Phytology 2020, 12: 62-66 doi: 10.25081/jp.2020.v12.6384 Vergeten gierst, het nieuwe klimaatvriendelijke superfood? | Fokke Fennema, april 2019 Agroberichten, Blog wereldbank, Ministerie van Landbouw en Visserij Gerst | Wikipedia (EN/NL) Eleusine coracana | FAO Gramineae Finger millet + nutrition facts | Lost crops of Africa Volume I: Grains 1996 Digitaria exilis (acha/fonio), Digitaria iburua (iburu/fonio) and Eluesine coracana (tamba/finger millet) – Non-conventional cereal grains with potentials | Jideani, Afam. (2012). Digitaria exilis (acha/fonio), Digitaria iburua (iburu/fonio) and Eluesine coracana (tamba/finger millet) – Non-conventional cereal grains with potentials. 7. 3834-3843. 10.5897/SRE12.416.