Gries is in de Nederlandse taal de term voor grove maalsels, fijner dan gebroken graan, dat noemen we grutten. Voor het maken van gries wordt het graan eerst gebroken, daarna vermalen. Na het uitmalen wordt deze gries gepoetst om de resterende zemelen zo veel mogelijk te verwijderen.

Er zijn globaal twee soorten tarwegries: gries gemaakt van harde tarwe (durum) en gries gemaakt van zachte tarwe. De laatste is bekend onder de naam griesmeel, een product dat in Noord-Europa vooral geassocieerd wordt met desserts. Griesmeelpap en griesmeelpudding beschouwen we als typisch Nederlandse gerechten, maar niets is minder waar. In tal van variaties worden ze in heel Noord- en Oost-Europa gemaakt en gegeten.

• grove gries; maling tussen 600 en 1000 μm (0,6 - 1 mm),
• middelfijne gries; maling tussen 475 en 600 micron en
• fijne gries; maling tussen 300 en 475 micron.

Gries bestaat in tal van uitvoeringen. Een bijzondere vorm is de voorgekookte gries, een soort dat in Noord-Amerika bekend is onder de naam 'cream of wheat', letterlijk: tarweroom. Het is eind negentiende eeuw op de markt gebracht. Het wordt net als Europese griesmeel in water of melk gekookt, om als ontbijtpap gegeten te worden. Cream of wheat is een convenience-product, voorgekookte tarwegries, verrijkt met calcium en ijzer.

Bulgur is dat feitelijk ook. Voor de fabricage van bulgur worden de graankorrels eerst gestoomd, vervolgens gedroogd en dan pas gebroken. Dit is de reden waarom je bulgur zelfs niet hóeft te koken, het volstaat om bulgur te weken, in warm of koud water.

Taalkundige aspecten, etymologie

In het Middelnederlands (1350-1400) bestond het woord gruys of gruus dat gebruikt werd voor gebroken graan, waar ook het woord 'grut' aan is ontleend. Het woord griesmeel zelf is ontleend aan het Duitse Grießmehl, dat werd gebruikt voor gruttenmeel. In Nederland is het woord beperkt tot grofkorrelige tarwe of spelt, in het buitenland wordt de term 'semolina' ook gebruikt voor gebroken rijst en maïs.

Semolina is afgeleid van het Italiaanse woord semola, wat 'zemelen' betekent, en is afgeleid van de oude Latijnse simila, wat 'fijn gemalen' betekent en is afgeleid van het Oud-Griekse semídālis met die betekenis.

Vertaling gries(meel)

Daarbij hanteert men de volgende indeling:

• Semouline (griesmeel), fijn griesmeel; meel van tarwe met een maling van minder dan 250 micron
• Semoule de blé extrafine supérieure; meel van durum tarwe waarvan meer dan 80% tussen 150 en 335 micron
• Semoule supérieure fine; meel van durum tarwe voor pastabereiding, meer dan 80% tussen 180 en 400 micron
• Semoule supérieure moyenne; meel van durum voor couscousbereiding, met een deeltjesgrootte tussen 300 en 650 micron
• Semoule supérieure grosse; 'keukengries" of "bouche" (mond) genoemd, gemaakt van zachte tarwe, voor directe consumptie, maling tussen 500 en 1000 micron

De benaming van Indiase gries is rava, rawa, sooji, suji, naar gelang het taalgebied.

• Bansi rava wordt van emmertarwe gemaakt,
• Bombay rava van volkoren harde tarwe.
• Chamba rava is de fijnste maling, het residu van het malen van maida (meel van harde tarwe), vergelijkbaar met de maling van polenta.

Wilt u meer weten over deze en andere Indias gries, lees dan het artikel