top
Ustilago
Smetschimmels
Ustilago
Ustilago-soorten iop deze site
Seksuele spore - Ustilago ssp ©2024

Ustilago

Ustilago is een geslacht van ongeveer tweehonderd basidiomyceten, smetschimmels, uit de familie Ustilaginaceae. In het Nederlands generiek smet- of brandschimmel of builenbrand genoemd.

De smetschimmels zijn meercellige schimmels die gekenmerkt worden door hun grote aantallen teliospora. Ze danken hun naam aan een Germaans woord voor 'vuil' vanwege hun donkere, dikwandige en stofachtige teliosporiën. De meeste beschreven smetschimmels behoren tot de ordes Ustilaginales en Tilletiales.

De Ustilago schimmels parasiteren op grassen, waaronder graangewassen zoals maïs. In een beperkt aantal gevallen is de aanwezigheid van deze schimmels gewenst, zoals bij huitlacoche en waterbamboe, waarover later. Wanneer de schimmel de waardplant binnendringt, zorgt hij voor hypertrofie, een verschijnsel waarbij de cellen groter en talrijker worden. De schimmel vernietigt de bloeistructuren van de plant, waardoor deze geen zaad aanmaakt. De schimmel komt onder meer voor bij gerst, haver, tarwe, sorghum, maïs en suikerriet.

Het geslacht kent zo'n 170 soorten 1), waarvan er drie van groot positief economisch belang zijn:

  • Ustilago maydis, maïbrand, voorkomend op maïs, verantwoordelijk voor de transformatie van de maïskolf tot huitlacoche of hongo de maíz
  • .
  • Ustilago esculente, voorkomend op wilde rijst (Ziziana latifolia), verantwoordelijk voor de zwelling van scheuten tot waterbamboe

Schadelijke soorten zijn onder meer stuifbrand - Ustilago nuda - op tarwe en gerst, -Ustilago avenae- op haver en suikerrietsmut -Ustilago scitaminea- een op grote schaal voorkomende ziekte in suikerriet 2).

De geslachtsnaam Ustilago is afgeleid van de Latijnse term ustilare, wat 'verbranden' betekent. Net als der populaire benaming brandschimmel wist dat op de zwarte infectie die het veroorzaakt. De populaire benaming van brandschimmnels is in de regel een samenvoeging van de naam van de waardplan, zoals ma&iumnl;s en 'brand', tot in dit voorbeeld maïsbrand.

slotregel

Bronvermelding update februari 2025

Taxonomie geslacht Ustilago (tabel) | Uniprot Importance and Status of Sugarcane Smut (Ustilago scitaminea) in the Ethiopian Sugar Estates | Yohannes Zekarias e.o. Ethiop. J. Agric. Sci. 20:35-46 (2010)
slotregel