Hiermee onderscheidt schmand zich van zure room, dat bij warme bereiding snel schift. Schmand wordt gemaakt van de room van koemelk. Hierbij wordt een cultuur van melkzuurbacteriën gebruikt die zowel voor de zuurte als de dikte verantwoordelijk is. Schmand behoort tot het zuiveltype dat smetana wordt genoemd, naar de Russische benaming van het product.
Schmand bevat gemiddeld 24% vet (20-28%). Vergelijk, zure room slechts 10%, crème fraĩche ruim 30% en crème double zelfs 40%. Het wezenlijke onderscheid met zure room is, dat schmand verhit kan worden zonder het risico te gaan schiften. Of je daarbij kiest voor pure room of schmand maakt in technische zin niet uit, voor de smaak wel. Vet is de smaakdrager en schmand is zuurder dan room.
Schmand wordt in de koude keuken gebruikt, maar hoofdzakelijk voor koken en bakken. Zowel in zoete als in hartige gerechten. Beroemd is het gebruik van Schmand als basis voor Flammkuchen, vergelijkbaar met pizza, en de verwerking tot Schmandkuchen.
Naast verse schmand is ook houdbaar gemaakte schmand verkrijgbaar.
Verse schmand altijd in de koelkast bewaren. De aangebroken verpakking is beperkt houdbaar, slechts enkele dagen.
Naast de originele Schmand worden veel producten gemaakt die zijn afgeleid van Schmand of dienen als vervanging, waaronder vet-arme producten.
De oorsprong van Schmand zal zoals de oorsprong van gefermenteerde zuivel in het algemeen in het oosten van Europa liggen, met Turkije als bakermat. Daar kent men overigens geen bereiding zoals schmand, wel zeer vette yoghurts.
Het woord schmand is net als smetana afgeleid van het Gotisch-Germaanse woord smeitan, dat tot in de middeleeuwen smijten of gooien betekende, later (ook) smeren of strijken, vergelijk de Engelse woorden 'strike' and 'smear' en de Duitse woorden 'streichen' en 'schmetten', alle van dezelfde oorsprong. Hetzelfde geldt ook voor de Tsjechische, Russische en Poolse benaming van het product. Ook het Engelse 'smooth' (zacht) is hier van afgeleid.
In het taalgebruik is schmand ook overdrachtelijk gebruikt, als het bovendrijvende schuim, refererend aan de schuimige room waar het van wordt gemaakt. In Oostenrijk bijvoorbeeld, waar schmand de pure, schuimige laag is op verse (rauwe) melk
Net als andere melkproducten is schmand rijk aan calcium, eiwitten en fosfor. Gebruikelijkerwijs bevat Schmand 24% vet.