Myōga 茗荷
Japanse gember
Het is een kruidachtige, bladverliezende, vaste plant afkomstig uit Japan en het zuidelijk deel van Korea. De jonge bloemknoppen worden als delicatesse beschouwd, en zijn prijzig. De juiste benaming is myōga no ko, dat betekent 'de kinderen van de mioga'. Een andere naam is tsubomi.
De bloemknoppen zijn klein en roze van kleur. Ze staan op een korte ondergrondse steel op het rhizoom en worden in het voorjaar geoogst, nog voordat de plant scheuten geeft, myōga take. Deze scheuten worden eveneens gegeten. Het zijn dunne 'potloodjes' met dezelfde roze blos als de bloemknoppen. Ze zijn knapperig en veel milder van smaak dan gemberwortel.
De knoppen bevatten een complex van diaryl-sheptanoîden en phenylalkanonen, vroeger garganol en/of alpinol genoemd, verantwoordelijk voor de scherpte. De bladeren bevatten een kleinere hoeveelheid van deze stoffen, en zijn minder scherp.
Practische zaken
Aankoop en verkrijgbaarheid
Myoga is vrijwel niet te koop, maar gemakkelijk te kweken en te telen, mits onder de juiste groeiomstandigheden: een vochtige bodem "onder het getemperde licht van overhangende bomen", maar ieder halfbeschaduwde plek is geschikt. Hij is vorstbestendig tot -18°.
Culinair gebruik en bereiding
Alleen zijn eetbare bloemknoppen en smaakvolle scheuten worden gebruikt in de keuken, de rhizomen nauwelijks. De knoppen worden heel fijn gesneden, en zowel rauw als gekookt gebruikt.
Omdat alleen de knoppen en scheuten (myoga take) van de plant gebruikt worden, is het nauwelijks herkenbaar als 'gewone' gember (Zingiber officinale), waarvan alleen de wortelstok gebruikt wordt. De smaakbeleving is anders, aromatischer (zeker wanneer de bloemknop dun gesneden wordt) en plantaardiger.
Houdbaarheid (bewaaradvies)
Myoga kan ingevroren worden. De knoppen zijn onder meer diepvries verkrijgbaar.
Oorsprong en verspreiding
In Maleisië en Indonesië gebruikt en verbouwt men de Etlingeria elatior of laksa bloem. Deze gembersoort is onder de meest exotische namen bekend om zijn prachtige bloemen: porceleinen roos is daar één van. De bloemknop is groter dan die van de myoga, en heeft een ander uiterlijk. Vaak wordt de bloemknop gebruikt in combinatie met de zuurte van tamarinde.
Taalkundige aspecten, etymologie
Myōga is een samenvoeging van twee woorden, men vermoedt uit 'me', in de betekenis van spruit of scheut, en 'ka', dat knapperig betekent, maar erg waarschijnlijk ios dit niet, omdat de uitleg is gebaseerd op de geschreven karakters, maar deze anders worden uitgesproken.
Recepten
In Japan wordt myoga fijngesneden in soepen gedaan (o.a. miso), of als garnering bij hiyayakko (koude tofu), als groente gefrituurd (tempura), geschild toegevoegd aan sushi of ingelegd.
