Parelgierst
Parelgierst is een eenjarig gras, dat meer dan menshoog hoog kan worden, in een range van 1,2 meter tot 3,5 meter. De plant wortelt diep, de wortels kunnen meer dan drie meter diep doordringen op zoek naar het grondwater. Het merendeel van de wortelmassa bevindt zich overigens in de bovenste 10 cm van de wortel. Parelgierst groeit in gebieden waar de neerslag jaarlijks 100-900 mm bedraagt, en kan als geen ander gewas tegen droogte. De plant stelt weinig eisen aan de bodemgesteldheid. Het wortelstelsel is al even stug, dat wil zeggen niet met de hand uit de grond te trekken.
De stengels hebben een doorsnede van 1-3 cm, met donkergroene bladeren zijn 20-100 cm lang en 8-80 mm breed, afhankelijk van de grootte van de plant. De parelgierst draagt zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen. De mannelijke bloemen bevinden zich onder de vrouwelijke aan de aren. De zaadhoofden zijn cylindrisch en worden 10-60 cm lang. Iedere 'aar' bevat 1.000-3.000 zaden met een doorsnede van 3-5 mm. Het duizendtalgewicht van de gedroogde zaden bedraagt 7,1 gram.
Practische zaken
Aankoop en verkrijgbaarheid
Culinair gebruik en bereiding
Parelgierst wordt vooral tot meel verwerkt en net als andere meel gebruikt voor het bereiden van brood. Voorbeelden daarvan zijn de Indiase roti's. Van de mout wordt in sommige Afrikaanse landen een ondoorzichtig bier te maken.
Houdbaarheid (bewaaradvies)
Gierst is goed houdbaar. Doordat de zaadjes zo klein zijn, drogen ze snel en volledig. Dat maakt gierst een uitgelezen gewas in gebieden waar een gewas als maïs snel aan bederf onderhevig is. In sommige landen wordt het gebruikt als een belangrijke reserve voor als andere zaden verloren gaan.
Oorsprong en verspreiding
Parelgierst groeit op grote schaal in de drogere gebieden van westelijk en centraal Afrika, zoals in het noorden van Nigeria, waar het in Borno en Yobe hoofdvoedsel is. De gierst doet het daar beter dan andere gewassen vanwege de sterk wisselende weersomstandigheden.
Parelgierst maakt 50% van de totale productie van giersten uit. Het wordt op meer dan 26 miljoen hectare land verbouwd, niet alleen in ontwikkelingslanden, ook in Oost-Europa, Klein-Azië, tropisch Azië van het Indiase subcontinent tot China, de Caraïben, Australië, Zuid-Amerika (Brazilië) en de Verenigde Staten. Goed voor in totaal 15–25 millioen ton zaad, waarvan in Afrika de groostte producent Nigeria is met ruim 3 miljoen ton, en marktleider india, met 5,5 miljoen ton.
De opbrengst van parelgierst is sterk afhankelijk van de omstandigheden, en kan tot wel 5.000 kilogram per hectare bedragen. Gemiddeld zal de opbrengst (veel) lager zijn.
Taalkundige aspecten, etymologie
Nomenclatuur
De officiële botanische benaming volgens de ITIS-standaard is Cenchrus americanum (L.) Morrone, gepubliceerd in Annals of Botany 106: 127. (2010)
Populaire benaming
Benamingen in diverse talen
Duurzaamheid
In het kader van het project "Adapting agriculture to climate change" wordt getracht voor 29 gewassen programma's te ontwikkelen om ze beter of nog beter bestand te maken tegen klimaatveranderingen. daaronder gierst. Deze programma's zijn geïnitieerd door de Millenium Seed Bank en de Global crop diversity trust.
Het omschakelen van tarwe- en rijstteelt naar gierstteelt draagt bij aan de CO2-reductie. De natte rijstbouw zorgt voor de uitstoot van methaan, terwijl tarwe voedingsrijke grond vergt en gevoelig is voor ziekten. Gierst is het minst gevoelig voor droogte, vraagt het minst van de bodem en is weinig gevoelig voor ziekten, en plagen.
Gezondheidsaspecten
Voedingswaarde, gezondheidsrisico's
Wanneer de parelgierst onder extreme omstandigheden groeit, kan het groei- of koudestress ondervinden en daardoor veel nitraat bevatten. Dat is ook het geval wanneer de plant groeit op nitraatrijke bodem, denk aan (over)bemesting.
