top
Dioscorea oppositifolia
Chinese yam
Chinese yam
Chinese yam - producten
Bladeren en broedbollen van de Chinese yam ©2022

Dioscorea oppositifolia

De Dioscorea oppositifolia, ook Dioscorea opposita genoemd, is een geurende, woekerende klimplant. Hij vormt broedbolletjes, zoals de vliegende aardappel en heeft eetbare wortelstokken, die net als de plant Chinese yam genoemd worden.

De Chinese yam is een klimmende rank, die gebruik maakt van struiken en bomen. Door zijn snelle groei kunnen struiken en boomtakken bezwijken onder de enorme last die ze te dragen krijgen. De bloemen ruiken naar kaneel, reden waarom de plant in het Engels cinnamon vine wordt genoemd. De bladeren zijn hartvormig, gelobd en zo'n 11 cm lang. De wortelknollen, iedere plant kan er verscheidene van hebben, zijn veelal cylindrisch van vorm en te herkennen aan het karakteristieke stippelpatroon, van vele met de licht-getinte schil contrastrende haarworteltjes.

Er zijn veel gekweekte vormen, en is er is een doorlopend dispuut over de juiste botanische benaming. We hanteren hier de aanvaarde benaming volgens de WFO - The World Flora Online - Dioscorea oppositifolia, met als synoniem Dioscorea opposita. Ook de Dioscorea polystachya wordt Chinese yam genoemd. Dit is ondanks zijn identieke eetbare wortelknollen en bollen een andere plantensoort.

De Dioscorea oppositifolia is meerjarig, bloeit in het najaar (september, oktober) en draagt kleine, broedbolletjes, die de plant in staat stellen zich ook ongeslachtelijk voort te planten. De plant is makkelijk te telen, is in veel landen invasief. In het eerste jaar produceert de plant wortels van circa 500 gram. De knol wordt nog veel groter, wanneer de yam op diepe leembodems wordt geteeld. De plant is winterhard (-18°).

De knol is smaakvol en voedzaam. Hij bevat veel zetmeel, maar is minder geschikt als bindmiddel dan de yamaimo of Japanse bergyam, de Dioscorea japonica. Ook de broedbolletjes zijn eetbaar, maar worden vooral voor de vermeerdering verzameld, en vrijwel nergens voor gebruik als voedsel. Wel wordt de bolletjes een genezende werking toegedicht.

slotregel

Oorsprong en verspreiding

De Chinese yam komt van oorsprong uit Zuidoost-China, waar hij sinds 2000 voor Christus voor medische doeleinden gebruikt wordt. Sinds 3000 jaar wordt hij er verbouwd, vooral in de regio Yunnan, van waar hij via het noorden van China en Korea naar Japan kwam.

In Japan is het één van de eerst verbouwde gewassen, in de late Jōmon periode, tegelijkertijd met de cultivatie van de Japanse gierst (Echinochloa esulenta). De Aomori prefectuur is het belangrijkste teeltgebied in Japan.

Omdat de Chinese yam een snelgroeiende klimplant is, heeft hij het vermogen om snel ongerepte habitats, vooral oevercorridors, binnen te dringen. Hij heeft een snelle vegetatieve groei maar maakt ook gebruik van ongeslachtelijke voortplanting via de bolletjes. Hij overwoekert de lagere vegetatie (zoals kruidige bodembedekkers) en kan een desastreuze uitwerking hebben op bomen, en takken van grote bomen en struiken in die mate belasten, dat ze afbreken (vergelijkbaar met kudzu, Pueraria montana).

Taalkundige aspecten, etymologie

Het woord yam is afkomstig uit het Wolof, een taal die door de Senegalese Wolofs wordt gesproken. Zij noemen de knol nyam, wat onder meer kampioen betekent. In ander West-Afrikaanse talen bestaat een soortgelijk woord dat 'eten' betekent. Het woord is door de Spanjaarden en de Portugezen geleend en in het Portugees 'inhame', en in het Spaans 'iñame', later 'ñame' geworden. Ook het Frans en het Italiaans kent dit woord

De geslachtsnaam Dioscorea is vernoemd naar de Griekse botanicus Dioscorides.

Het Japanse 'nagaimo' is een samentrekking van 'naga' (lang) en 'imo' (yam) en typeert de lange rechte knolwortel.

Vertaling Chinese yam

engels
chinese yam
frans
igname de chine
italiaans
igname, yam
spaans
ñame
duits
yam
hindi (india)
kachil, katula
indonesisch
uwi
japans
nagaimo
vietnamees
củ mài
chinees
shān yào 山药
kantonees
saan joek
 

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

De meeste yamsoorten bevatten toxische stoffen, die gemakkelijk verwijderd kunnen worden, zoals door ze te koken. Voor sommige soorten moet je waakzaam zijn, zoals voor de bittere wilde yams en bittere aardappel-yams. Deze laatste hebben een reputatie als gif voor de jacht onder de Zulu's, en in Maleisië en Indonesië.

De knol bevat ongeveer 20% zetmeel en 75% water. Hij bevat ook slijmstoffen, amylase, aminozuren en glutamine. Het zetmeel van de Chinese yam bevat amylase, dat de eigenschap heeft de spijsvertering te bevorderen. Amylase mag niet te hevig verhit worden, dan verliest het zijn digestieve eigenschappen.

Samenstelling per 100 gram rauw product

65
kcal
( 272,0 kJoule)
2,2
gram
eiwitten
13,9
gram
koolhydraten
0,1
gram
vet
0,1
gram
meervoudig onverzadigd
Vitamines
2,3
µg
vitamine A
(0% ADH)
0,1
mg
vitamine B1
(9% ADH)
0,4
mg
nicotinezuur
(3% ADH)
0,6
mg
pantotheenzuur
(10% ADH)
0,1
mg
vitamine B6
(7% ADH)
8
µg
foliumzuur (B9)
(4% ADH)
6
mg
vitamine C
(8% ADH)
0,2
mg
vitamine E
(2% ADH)
Mineralen
17
mg
calcium
0,1
mg
koper
0,4
mg
ijzer
430
mg
kalium
17
mg
magnesium
3
mg
natrium
27
mg
fosfor
1
µg
selenium
0,3
mg
zink
 

Bronvermelding update november 2022

Dioscorea oppositifolia | ISSG Global invasive plant species, pub 2014 Dioscorea polystachya | North Carolina Extension Gardener Plants Tool box Dioscorea polystachya | Wikipedia (EN) Dioscorea batatas | Plants for a future Chinese yams | Specialty produce Chinese yam | Calorie Slism Aomori nagaima | Main agricultural products of Aomori (JP)