Chengiopanax sciadophylloides is net als udo (berg-asperge) een plant uit de Araliaceae- of klimopfamilie. Hij groeit in Japan in het wild in struwelen, bosranden en langs boswegen, van de beukenboszone in de diepe bergen tot in de buurt van dorpen. De naam koshia-buro betekent 'gefilterde olie', en dat heeft niets te maken met de eetbare knoppen, maar met het hout, in het bijzonder de hars, waaruit vroeger olie werd gewonnen om (gouden) roetstwerende lak van te maken, die ter bescherming van zwaarden en speren werd gebruikt.

De Chengiopanax sciadophylloides is een bladverliezende boom, die ongeveer twintig meter hoog wordt. De stam van de boom doet denken aan die van de beuk met zijn grijsbruine schors en grijswit xyleem. Aan het uiteinde van de takken staan vijf handvormig geordende bladeren, 20-40 cm lang en 40 cm breed, met een bladsteel van 8-30 cm lang, langer dan het blad. De randen zijn kaal, puntig en onregelmatig gezaagd.

De boom bloeit in de late zomer aan de uiteinden van de eenjarige takken met langbloemige, diffuse bloeiwijzen met talrijke kleine, geelgroene bloemen. De vrucht rijpt naar zwartachtig paars in oktober-november. Ze bevat twee platte, halfonde zaden. Het is hermafrodiete plant.

Koshia-bura is een sansai 山菜, een groente die in de lente verzameld wordt, een populaire bezigheden van de inwoners van Tokio. In de lente vormt hij de eetbare uitlopers, scheuten. Aan het uiteinde daarvan groeien knoppen waaruit zich de nieuwe bladeren zullen ontrollen. In dit groeistadium zijn ze zacht, knapperig en sappig, en smaken ze fris. Tijd om ze te oogsten. Wanneer ze later geoogst worden, zullen ze taai en bitter worden. Een scheut bestaat uit één of meer lichtgroene, gekartelde bladeren. Het afsnijden kan zonder de boom daardoor schade aan te brengen, mits niet alle uitlopers van een boom weggesneden worden.

De Chengiopanax sciadophylloides blijkt een specifieke hyperaccumulator van mangaan te zijn, zelfs in bodems die niet vervuild zijn met buitensporige hoeveelheden mangaan. In wilde planten zijn mangaanconcentraties tot 23 gram per kilogram (0,37 oz/lb) gedroogd blad gemeten.
Na de kernramp van Fukushima Daiichi in 2011 werd de radioactieve isotoop cesium-137 in koshiubara gemeten. Ver boven de richtlijn voor menselijke consumptie van 100 becquerel per kilogram vers gewicht, zelfs op grote afstand van Nagano. Ook ruim twee jaar na de ramp werden nog (te) hoge waardes gemeten, meer dan in andere planten. Het is niet meer dan logisch dat de Japanse overheid alle landbouwgewassen, vee en wildpluk (sanshai) uit de veertien prefecturen rondom de centrale direct na de ramp in de ban heeft gedaan. Andere landen volgden hierin onmiddellijk. In 2021 is de ban opgeheven.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Voor het vinden van deze sanhai moet je hoog de koele bergen van Japan in. Hij behoort met veel andere eetbare wilde planten tot de sansai 山菜., de gebruikelijke Japanse term voor eetbare, plukbare berggroenten. De meeste koshia-bura die je in Japan in winkels vindt, komt uit Tohoku, een ruig gebied op het eiland Honshu.

Er zijn niet zoveel winkels die de groente aanbieden, en bovendien is het seizoen erg kort. Ben je ernaar op zoek? Andere benamingen zijn koshi-abura, gonzetsu, gonzetsu-noki of fude-ha, wat 'penseelblad' betekent vanwege de gelijkenis met een kalligrafieborstel.

 

#oorsprong en verspreiding #gezondheidsaspecten (voedingswaarde)

 

#sansai 

De plant werd voorheen Acanthopanax sciadophylloides genoemd, een naam die je nog regelmatig tegen kunt komen. De geaccepteerde botanische benaming is voluit Chengiopanax sciadophylloides (Franch. & Sav.) C.B.Shang & J.Y.Huang, door de laatsten gepubliceerd in het Bulletin of Botanical Research, Harbin 13:48 in 1993.