- Home |
- Annonaceae |
- Xylopia |
- Iquiriba |
Iquiriba
De boom zelf wordt ook wel Piraquina negra, Aponotó-yek, Chirin yó, of Pindaíba (preta) genoemd, maar de vruchtjes qorden iquiriba genoemd.
De Xylopia cerisea komt van origine voor in Brazilië, niet alleen op de de tropische savanne van Cerrado, maar ook in breedbladbossen, de zandduinen langs de kustlijn en langs oevers van rivieren. Het is een groenblijvende boom die tot de Custardfamilie (Annonaceae) behoort, en net als de apenpeper in de Braziliaanse Cerrado groeit. Hij wordt 6-8 meter hoog en draagt ook vruchten, die net als die van de apenpeper als peper in de keuken gebruikt worden.
De embiriba een snelgroeiende boom, die in de winter bloeit. De boom heeft lancetvormige bladeren van 7,5-15 cm lang en 2,5-5 cm breed. De plant draagt clusters van als cashewnoten gevormde peulen op steeltjes. Ze zijn groen en rijpen geel. Ze zijn 2,5-5 cm lang en 4-6 mm dik, vrij klein dus, en bevatten 2-6 zaadjes in rood pulp. Wanneer de peulen drogen, kleuren ze donkerbruin. De zaden zijn gemiddeld 5 mm in lang, met een duizendtal-gewicht van 40 - 45 gram.
De boom heeft tal van namen, zoals pindaïba, wat zo iets betekent als 'boom met zaadjes om mee te vissen'. Een andere benaming is embira, embiriba of imbira, wat duidt op het gebruik van de schors, maar waarmee in de regel een heel andere boom, de Eschweilera ovata wordt bedoeld.
De peulen zijn maar 2,5-5 cm lang en 4-6 mm dik, vrij klein dus, en bevatten 2-6 zaadjes in rood pulp. Wanneer de peulen drogen, kleuren ze donkerbruin. De zaden zijn gemiddeld 5 mm. De zaadjes smaken en geuren als zwarte peper. Ze worden behalve in de keuken (als peper) ook medicinaal gebruikt, onder andere tegen slangenbeten.
De belangrijkste smaakcomponenten van pimenta de macaco zijn:
- β-pineen (13%),
- β-myrceen (21,8%) en
- β-elemeen (11,5%)
Practische zaken
Aankoop en verkrijgbaarheid
In Brazilië worden de zaden van oudsher als specerij gebruikt. Ze worden uitsluitend uit het wild geplukt.
Culinair gebruik en bereiding
De zaden worden gebruikt als substituut voor zwarte peper. De scherpte wordt achterin de mond op de tong ervaren. Het merk Harald voert een chocolade met iquiriba, Fantôme bier (met cubebpeper, iquiriba, jambu en tonka).
Oorsprong en verspreiding
De Cerrado is een aaneengesloten gebied dat ruim 20% van het oppervlak van Brazilië bestrijkt, en zich ook over delen van Paraguay en Bolivië uit strekt. Het is meer dan 2 miljoen hectare in omvang, en op het Amazonegebied na het grootste ecosysteem van het land. Het gebied staat onder grote druk, als agrarisch productiegebied. Bijna drie kwart van alle Braziliaanse slachtvee komt uit de Cerrado. Monoculturen, zoals de teelt van eucalyptus en soja, vormen een ernstige bedreiging van dit gebied, dat momenteel voor meer dan een derde deel in cultuur is gebracht. Slechts 1,5% van de Cerrado is beschermd natuurgebied.
De iquiriba komt zowel in tropisch als subtropisch Amerika voor, behalve in Brazilië in Suriname bijvoorbeeld, in Frans Guiana en Equador, maar ook in Peru en Bolivië. De iquiriba komt veelal in groepen voor in verstoorde gebieden. Hij is bestand tegen bosbranden.
Taalkundige aspecten, etymologie
De naam embira wordt behalve voor deze Xylopia cerisea ook gebruikt voor bomen uit het geslacht Daphnopsis. Van beide boomsoorten wordt traditioneel de vezelige bast gebruikt om er visnetten van te maken. De naam pindaïba, die vooral als benaming van de boom wordt gebruikt, betekent letterlijk 'boom met zaadjes om mee te vissen'. Met embiriba worden altijd de zaden van Xylopia cerisea bedoeld. De geslachtsnaam Xylopia komt uit het Grieks en betekent 'bitter hout'.
In Venezuela neomt men de vrucht fruta de burro, in Cuba malagueta brava, in Colombia malagueto genoemd.
VERTALING IQUIRIBA
Gezondheidsaspecten
Voedingsstoffen - gezondheidsrisico's
Bronvermelding update juni 2020
Respecteer het copyright !