Xylose is een reducerende suiker, met vijf koolstofatomen (pentose) en een aldehydegroep als functionele groep (aldose), een aldopentose. Xylose vormt een belangrijke bouwsteen van xylanen in landplanten en (sommige) algen, net als arabinose, eveneens een aldopentose. Beide zijn aanwezig in hemicelluloses (in sommige planten 40% van alle droge stof) en pectines.

Xylanen zijn polysachariden, die kunnen zijn opgebouwd uit een groot aantal xylose-eenheden, tot wel 500 stuks. De structuur verschilt per plantensoort. Berkenhout-xylaan bijvoorbeeld bestaat voor 89% uit xylose, voor 1,9% uit arabinose en voor 1,4% uit glucose. Xylaan uit rijstkaf bevat 46% xylose en 44,9% arabinose, naast 6,1% galactose en 1,9% glucose.

Xylose is in grote hoeveelheden beschikbaar, zowel in gewassen en algen als in plantaardige biomassa, waarmee hier gedoeld wordt op alle plantaardig afval en residuen van planten in de landbouw en de bosbouw. Xylose komt ook in ons voedsel voor, bijvoorbeeld in granen en volkorenproducten, maar ook in wijn.

Het is 60% minder zoet dan sucrose. Xylose heeft de chemische formule C₅H₁₀O₅. Er zijn twee soorten: de rechtsdraaiende D-xylose - D: de afkortingen van dextro (rechts), en de linksdraaiende L-xylose, met de L van laevo (links). Xylaan bestaat vrijwel geheel uit D-xylose.

Wanneer we xylose innemen, wordt het in de dunne darm geabsorbeerd en door de nieren uitgescheiden. Tweederde van de xylose die we consumeren verlaat het lichaam binnen 8 uur onveranderd, via de urine. Een deel van de xylose wordt gemetaboliseerd of door de gal uitgescheiden.

GEBRUIK

Xylose is de grondstof voor xylitol, een suikervervanger. Wordt gebruikt als suikervervanger in de voedingsindustrie, vaak in combinatie met een synthetische zoetstof om de nasmaak te maskeren. Wordt toegevoegd aan diepvriesproducten, en vreemd genoeg in de kipfilet die Johma gebruikt in de kip-sambasalade !