top
Hertshoornzout
Rijsmiddel
Hertshoornzout
 
Hertshoornzout

Hertshoornzout

Rijsmiddel

Hertshoornzout (hjorthornssalt) is een voedingsadditief dat tegenwoordig wordt gemaakt van de natuurlijke mineralen ammoniumsulfaat en calciumcarbonaat. Het wordt hoodzakelijk als rijsmiddel gebruikt.

Voor het ontstaan van dit rijsmiddel moeten we ver terug in de tijd. In het zeventiende eeuwse Europa werd hertshoornzout net als potas algemeen gebruikt als rijsmiddel, bijvoorbeeld in peperkoek (Lebkuchen, gingerbread). Vermoedelijk wordt het witte poeder al sedert de middeleeuwen als rijsmiddel gebruikt.

Daarin kwam een kentering met de uitvinding van bakpoeder door August Oetker in 1843, een volle eeuw nadat Antonio Campanella er in was geslaagd om zuiver kaliumcarbonaat uit potas te winnen. Met de komst van bakpoeder was het vrijwel overal met het gebruik van potas, parelas, de veredelde (witte) potas en hertshoornzout.

Hertshoornzout wordt gemaakt door het gewei van edelherten te raspen. Het poeder werd aanvankelijk gebruikt om medicinale olie uit te winnen. In veel culturen is het extract van het gewei zeer gewild. In de Chinese geneeskunde is hertengewei-extract een van de krachtigste manieren om iemands 'jing' of levensessentie te herstellen.

Het poeder bevat een mengsel van hoofdzakelijk ammoniumbicarbonaat, ammoniumcarbamaat en een geringe hoeveelheid ammoniumcarbonaat. Tegenwoordig verstaan we onder hertshoornzout synthetisch bereid ammoniumcarbonaat. Dat is een wit poeder dat zowel bij verwarming als aan de lucht ontleedt in ammoniak, koolstofdioxide en water: (NH4)2CO3 -> 2 NH3 + H2O + CO2. Het smeltpunt van ammoniumcarbonaat bedraagt 58°C, dat van ammoniumbicarbonaat 36°

Hertshoornzouten zijn in Europa toegelaten als additief in levensmiddelen onder het E-nummer E503, amminiumcarbonaat onder het nummer E503i en ammoniumbicarbonaat onder het nummer E503ii. Beide worden gebruikt als rijsmiddel, als base en als zuurteregelaar.

slotregel

Bronvermelding update januari 2022

Hjorthornssalt | Wikipedia SV Ammonium bicarbonate | Ataman Chemicals Speculatie van Davidis | De Dames Bunk Bezoar stone | W.T. Fernie Animal Simples: Approved for Modern Uses of Cure, 1899 John Wright & Co Bristol, pp 58-59 Suikerdecoraties: gieten, trekken en blazen | J. Vosmaers, Apothekers woordenboek, of Uitvoerig zamenstel der apothekerkunst ..., Tweede deel, pp 129-130 1835 Sulpke, Amsterdam
slotregel