top
Tjampedak
Vrucht (Moraceae)
TJAMPEDAK
 
TJAMPEDAK | ARTOCARPUS INTEGER
ONDER: TJAMPEDAK-BLOEM TUSSEN JONG FRUIT

TJAMPEDAK

De chempedak of tjampedak (Artocarpus integer) is net als de nangka een lid van de moerbeifamilie (Moraceae). De chempedak wordt beschouwd als de smaakvolste broodvrucht.

Chempedaks worden vaak met de veel bekender nangka vergeleken. De vruchten zijn hoe dan ook kleiner, en de schil van de vruchten is dunner. Qua smaak overtreffen ze de nangka, ze zijn zoet en aromatisch. Een chempedak is 25-30 cm lang en heeft een doorsnede van 10-15 cm. Wanneer de vruchten rijp zijn, zijn ze goudbruin van kleur, het vruchtvlees donkergeel tot oranje en zeer sappig. Ze geuren minder aangenaam dan ze smaken, zoals de durian doet.

De chemepedakboom is een groenblijvende boom, die zo'n 20 meter hoog wordt, met een dichte kroon. Hij heeft grote ovale bladeren, soms drielobbig, soms niet gelobd. De bladeren, trouwens ook de takken en de bloemstelen, zijn met 3 mm lange, stugge haren bedekt. Een boom bevat zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen. De mannelijke bloeiwijze is langwerpig, als een aar, de vrouwelijke bloeiwijze compact en bolvormig. Hij geeft na 3-6 jaar voor het eerst vruchten.

De vruchten, genoemd naar de boom en omgekeerd, zijn samengestelde vruchten van het type vruchtverband, dat wil zeggen dat de afzonderlijke vruchten van de groeiwijze tot één vrucht zijn samengegroeid, zoals ook bij de ananas het geval is. De individuele vruchten zijn steenvruchten, en bevatten één enkele zaad.

Chempedaks groeien zoals nangka's niet aan de takken, maar op korte bloemstelen aan de stam. Hij bloeit het hele jaar door, met een piek in het voorjaar in Maleisië, in de zomer op Java) en het vroege najaar in Australië. In het begin ontwikkelt de vrucht zich zeer snel, om in de 3-6 maanden daarna af te rijpen. Hij kan onder optimale omstandigheden twee oogsten per jaar leveren. De vrucht wordt bijna rijp geplukt, omdat hij eenmaal rijp van de boom zou vallen. Hij is rijk aan vezels en zetmeel.

VERKRIJGBAARHEID EN GEBRUIK

De volgroeide chempedak is hier geen gemakkelijk te verkrijgen vrucht. Wanneer de vrucht als groente bereid wordt, is het het verstandigst om een nog niet volledig rijpe vrucht te nemen. Wanneer de schil groen is, en de vrucht (nog) niet ruikt, is hij zeker onrijp. De jonge vrucht wordt sowieso als groente gegeten.

Om de rijpe vrucht te openen, snijd je de schil over de lengte rondom door, zodat je de vrucht kunt openbreken. Daarbij komen de segmentjes bloot te liggen, en kunnen deze er stuk voor stuk uitgehaald worden.

 

De zaden zijn, omdat ze licht-toxisch zijn alleen eetbaar na warme bereiding. Ze zijn eiwitrijk (10-13%) en smaken ergens tussen noten en waterkastanje in. De geëgende bereidingswijzen voor de zaden zijn bakken, koken of grillen. De schil van de zaadjes dient voor het eten afgepeld te worden, dat gaat heel gemakkelijk.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

De verse chempedak-segmentjes zijn slechts enkele dagen in de koeling houdbaar.

Oorsprong en verspreiding

De chempedakboom komt uit de zone van Maleisië tot Nieuw-Guinea. Alleen op Borneo en op een aantal plaatsen in het zuiden van India groeit de chempedak nog in het wild.

Hij groeit bovendien India in Andhra Pradesh, Tamil Nadu en Kerala, op Hawaii en in Kenia en Zanzibar.

Taalkundige aspecten, etymologie

De geslachtsnaam artocarpus is een samentrekken van het Griekse woord artos, voor brood, en carpus, voor vrucht.

VERTALING NANGKA

engels
chempedak
frans
 
italiaans
guanàbana, graviola
spaans
cempedak
duits
cempedak, champedak
hindi (india)
kathal
indonesisch
buah cempedak
japans
koperamitsu
vietnamees
mít tố nữ
chinees
xiao bo luo mi 小波罗蜜
kantonees
siu bo lo mat
 

RECEPTEN

Een gemakkelijke en overheerlijke bereidingswijze is een tempura van de vruchtsegmenten (inclusief zaad). In 3-4 minuten zijn de segmentjes inclusief de zaden voldoende gegaard.

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Samenstelling per 100 gram rauw product

94
kcal
( 393,3 kJoule)
1,5
gram
eiwitten
24
gram
koolhydraten
1,6
gram
vezels
0,3
gram
vet
0,1
gram
verzadigd
0,1
gram
enkelvoudig onverzadigd
0,1
gram
meervoudig onverzadigd
24
mg
omega-3
63
mg
omega-6
Vitaminen
99
µg
vitamine A
(12% ADH)
0,1
mg
vitamine B2
(7% ADH)
0,4
mg
nicotinezuur
(3% ADH)
0,1
mg
vitamine B6
(7% ADH)
14
µg
foliumzuur (B9)
(7% ADH)
6,7
mg
vitamine C
(8% ADH)
mineralen
34
mg
calcium
0,2
mg
koper
0,6
mg
ijzer
303
mg
kalium
37
mg
magnesium
0,2
mg
mangaan
3
mg
natrium
36
mg
fosfor
0,6
µg
selenium
0,4
mg
zink
 

Bronvermelding update maart 2020

Artocarpus integer | Wikipedia (EN) Artocarpus integer| World of agroforestry Artocarpus integer | Dr T. Lim, Edible Medicinal And Non Medicinal Plants pp 337-343, 2012 Springer ISBN 978-94-007-2533-1 Jackfruit, nutritionfacts (voedingswaarde) | Nutritiondata.self.com Artocarpus integer | FAO Ecocrop