Wateryam
Gevleugelde yam
De plant is een tweehuizige liaan, die wel 10 meter lang wordt, en die zoals veel yamsoorten broedbollen heeft, net als die van de vliegende aardappel van behoorlijk formaat. Broedbollen kennen we onder meer als de ui. De broedbollen van de wateryam - en andere yams - groeien bij de aanzet van de bladeren. Uit een broedbol groeit een nieuwe plant. Ze wegen 20-100 gram en worden gegeten.
Van de wateryam worden bovendien de wortelknollen gegeten. Deze zijn naar yambegrippen gemiddeld groot zijn: 10-40 centimeter, en intens blauw/violet gekleurd. Niet altijd, want de wateryam kent veel variëteiten in verschillende kleuren en vormen. Kenmerken van alle variëteiten zijn de hoge opbrengst en het hoge vochtgehalte, vandaar de benaming wateryam. Ze bevatten meer eiwitten dan de (Afrikaanse) witte yam, de Dioscorea rotundata. De bladeren van de wateryam zijn ovaal, ingesneden bij de steelaanzet.
Men vermoedt dat de Dioscorea alata een hybride is, maar zeker is dat niet.
Practische zaken
Aankoop en verkrijgbaarheid
Koop alleen gave yams. Geadviseerd wordt om de wortel donker en koel te bewaren, wat bij weinig yams hoeft. Wikkel de wortels in vochtig krantenpapier of een doek, dan blijft deze zeker twee weken goed. Geraspte knol kan goed ingevroren worden.
De wortels van de wilde wateryam zijn bitter en giftig, maar door ze goed te koken, toch eetbaar.
Culinair gebruik en bereiding
De wateryam is beroemd om zijn toepassing in allerlei zoete bereidingen, desserts, ijs en koekjes, maar wordt ook om zijn kleur gebruikt in salades en soepen.
Oorsprong en verspreiding
De plant is geleidelijk vanuit Austrones¨ via Zuidoost-Azië over andere delen van de wereld verspreid. De Spanjaarden en Portugezen brachten de plant aan het begin van de 16e eeuw naar de Nieuwe Wereld (de Amerika's) en in de loop van die eeuw ook naar Oost-Afrika, onder andere Madagascar. De wateryam wordt tegenwoordig overal ter wereld verbouwd, en is bekend onder talrijke lokale benamingen. Het groeigebied ligt globaal tussen de 23e noorderbreedtegraad en de 20e zuiderbreedtegraad.
De plant kom in het wild voor in de Chinese provincie Hubei, en in Florida, waar hij genaturaliseerd en invasief is.
Taalkundige aspecten, etymologie
De geslachtsnaam Dioscorea is vernoemd naar de Griekse botanicus Dioscorides. Het epitheton alata betekent gevleugeld.
De naam gevleugelde yam dankt hij aan de vierkante, gevleugelde stelen.
Vertaling wateryam
Gezondheidsaspecten
Voedingswaarde, gezondheidsrisico's
Wateryam bevat vitiamine B1, B6 en C., naast de stof diosgenin wat een belangrijk ingrediënt is van de anti-conceptiepil.
Samenstelling per 100 gram rauw product
Duurzaamheid
Bronvermelding update mei 2020
