top
Roze zalm
Oncorhynchus gorbuscha
Roze zalm
 
Roze zalm - Oncorhynchus gorbusha

Roze zalm

Oncorhynchus gorbuscha

De roze zalm of bultrugzalm is de meest verkochte zalm 'in blik'. Wij kennen het beter als 'pink salmon'.

De roze zalm is de kleinste en meest algemeen voorkomende van de zalmen in de Stille Oceaan. Hun uitelijke transformatie in de paaitijd is minder spectaculair dan die van de sockeye, wel krijgen ze net als de sockeye een forse bult (humpback). Ook vormen zich grote zwarte vlekken op de rug en de rugvin.

De roze zalm heeft zoals andere zalmen een torpedovormig lichaam met achter op de rug een vetvin. Volwassen zalmen hebben in de oceaan een helder zilveren kleur. Ze paaien aan het eind van de zomer, begin van de herfst, waarbij het vrouwtje in enkele dagen 3-5 maal in totaal 1000-2000 eieren legt, die door verschillende mannetjes bevrucht kunnen worden. Anders dan andere zalmen, die semelpaar zijn, slechts eenmaal paren en jongen, zijn de vrouwtjes van de roze zalm dat wel, de mannetjes niet.

Het vrouwtje bewaakt haar 'nest' tot ze 10-20 dagen later sterft. De eieren komen na vier maanden tussen december en februari uit en dan begint de snelle transformatie van larve (alevin) naar jonge vis. Die is al voltooid in april. dan trekken de nog jonge vissen (fry) massaal naar zee, om niet al het jaar erop, maar pas twee jaar later weer terug te keren. Daarin is de roze zalm uniek, want door het overslaan van een jaar, zijn er even-jaars- en oneven-jaars-zalmen. Deze kruisen niet. Dat gebeurt soms wel tussen roze zalmen en chums. De zalm die hieruit ontstaat, wordt een 'miko' genoemd, deze is sterile en plant zich zelf dus niet voort.

Een volwassen roze zalm kan 75 cm lang cm zijn met een gewicht van 7 kg, maar dat is uitzonderlijk. Gemiddeld wegen roze zalmen niet meer dan een dikke 2 kilogram.

De jonge roze zalmen voeden zich in het zoete water met de larven van insecten, als ze al eten. Eenmaal in zee, voeden ze zich met zoöplankton: eerst met eenoogkreeftjes, later met krill, manteldieren, visjes en zelfs bepaalde insecten.

De roze zalm wordt gevist met ringnetten, kruisnetten of korven of vallen. De kwaliteit van wilde roze zalm wordt door tal van factoren bepaald, onder meer de regio waar ze gevangen worden en het seizoen. Hoe verder verwijderd van het paaigebied, hoe hoger de kwaliteit, want des te voller van kleur en olie. Zalmen uit de Bristol bay zullen kleiner zijn en minder olierijk dan zalmen uit de Copper rivier, beide rivieren in Alaska.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Veel roze zalm komt in blik terecht. Daarnaast wordt de roze zalm vers, ingevroren en gerookt aangeboden, en in Japan ook de kuit, die als kaviaar wordt gegeten.

Culinair gebruik en bereiding

De hier gegeven bereidingstijden zijn een indicatie, bovendien slechts een kleine selectie van de bereidingswijzen van zalm.

Bereidingstijden (kooktijden) - filets

bakken in koekenpan
3-6 min
pocheren in koekenpan
3-6 min
stomen
8-10 min
stoven
8-10 min
 

Bereidingstijden (kooktijden) - hele vis

bakken in koekenpan
8-10 min
pocheren in koekenpan
8-10 min
stomen
8-10 min
stoven
15-20 min
slotregel

Oorsprong en verspreiding

De roze zalm komt voor in het noordelijk deel van de Pacifische Oceaan en de rivieren die daar op uit komen. Aan Amerikaanse zijde van de oceaan is dat van het noorden van Californië tot de Mackenzie rivier aan de Poolzee en aan Aziatische zijde van de oostkust van Korea tot aan de Lena rivier in Siberië.

De roze zalm is é´n van de zes zogenaamde Alaskazalm-soorten: Chinook, Chum, Coho, Pink (rose), Sockeye (rood) en Steelhead en is met een jaarlijkse vangst van 20 miljoen stuks veruit koploper.

Taalkundige aspecten, etymologie

De geslachtsnaam Oncorhynchus komt uit het Grieks en duidt op de snuitvorm, 'onco betekent haak, rhynchus betekent bek. De soortnaam 'gorbuscha' is Russisch voor 'bult', горбу́ша uitgesproken als gorˈbuʂa waarin горб, gorb, bult betekent.

Benamingen in diverse talen

engels
 
pink salmon,
humpback salmon
frans
saumon rose
italiaans
salmone rosa
spaans
salmón rosado
duits
buckellachs
japans
karafutomasu
 
slotregel

Duurzaamheid

Hoewel de soort in zijn algemeen niet als bedreigd wordt aangemerkt, zijn er ook voor de roze zalm beschermingsprogramma's onder auspiciën van het Pacific Coastal Salmon Recovery Fund.

Eén van de projecten, het grootste en effectiefste is 'ocean ranching'. Hierbij worden vissen gevangen omwille van hun kuit en hom, om een kunstmatige teelt op te starten, die start in zoet water en wordt vervolgd in zeewater. Wanneer de jonge vissen groot genoeg zijn, worden ze uitgezet. De vissen worden 'geprogrammeerd' door ze te gewennen aan een kunstmatig paaigebied, zodat ze daar later weer naar terugkeren om gevangen te kunnen worden.

Het lijkt omslachtig, maar volgens de statistieken is van alle soorten in het wild gevangen zalm in Alaska 34% afkomstog van 'ocean ranching' Van de 127 miljoen zalmen in 2012, waren dat er dus 44 miljoen.

Certified sustainable seafood MSC

De volgende zalmsoorten zijn MSC-gecertificeerd (december 2014):

Alaska zalm (november 2007). Vangstgebied: de territoriale wateren langs de kust van Alaska.

Annette Island Reserve zalm (juni 2011). Annette Island Reservaat in Zuid-Alaska.

Iturup Island roze zalm (november 2007). Vangstgebied: Iturup Island, Rusland.

Brits Columbiaanse roze zalm (september 2009). EEZ wateren van Brits Columbia en de Canadese Stille Oceaan

Norady Severa-Bolsheretsk zalm (in behandeling). westelijk Kamchatka, Zee van Okhotsk en de rivieren Bolshaya, Opala en Kikhchik.

Sakhalin Island net trap roze zalm (juni 2012)Oost-Sakhalin Island, Rusland

Kweek

Roze zalm wordt ook gekweekt, hoofdzakelijk om geconserveerd te worden.

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Samenstelling per 100 gram rauw product

153
kcal
( 640,2 kJoule)
21,9
gram
eiwitten
7,3
gram
vet
1
gram
verzadigd
2,2
gram
enkelvoudig onverzadigd
1,4
gram
meervoudig onverzadigd
1130
mg
omega-3
80
mg
omega-6
64
mg
cholesterol
Vitamines
64
µg
vitamine A
(8% ADH)
0,3
mg
vitamine B1
(27% ADH)
0,3
mg
vitamine B2
(21% ADH)
8
mg
nicotinezuur
(50% ADH)
1,1
mg
pantotheenzuur
(18% ADH)
0,3
mg
vitamine B6
(21% ADH)
11
µg
foliumzuur (B9)
(6% ADH)
7,8
µg
vitamine B12
(312% ADH)
1,3
mg
vitamine E
(11% ADH)
0,3
µg
vitamine K
(0% ADH)
Mineralen
7
mg
calcium
0,1
mg
koper
½
mg
ijzer
360
mg
kalium
27
mg
magnesium
60
mg
natrium
240
mg
fosfor
29,9
µg
selenium
½
mg
zink
 

Bronvermelding update augustus 2023

Pink salmon | Wikipedia (EN) Alaska salmons | Fisheries and oceans Canada Pink salmon, nutritionfacts (voedingswaarde) | Nutritiondata.self.com Oncorhynchus gorbuscha | FAO Fisheries and aquaculture Ocean ranching | The truth about Alaska salmon Etymology Oncorhynchus | The zero morphene Duurzaamheid Oncorhynchus gorbuscha | IUCN Red List of threatened species 2014.3 Certificated Fish to eat by species | MSC Marine stewardship council Sockeye | NOAA Fishwatch US Seafood facts Wat is goede vis? | Viswijzer, initiatief Stichting De Noordzee.