Waterspinazie wordt in het Chinees kōngxīncài 空心菜 genoemd, wat letterlijk "spinazie met een leeg hart" betekent. Met dat lege hart worden de holle stengels bedoeld. De groente is zeer populair in de Zuid-Chinese en Zuidoost-Aziatische keukens, waar hij bekend staat als "kang kung".

Ipomoea aquatica is lid van de windefamilie en hetzelfde geslacht als waartoe de zoete aardappel (Ipomoea batatas) behoort. De plant groeit in het water of op vochtige grond, vandaar de term 'semi-aquatisch' en hij wortelt op de knopen. Hij verlangt een temperatuur van 25° en hoger, en groeit zowel in subtropische- als tropische gebieden.

De stengels zijn 2 - 3 meter lang en hol, waardoor de plant blijft drijven. Het is een snelle groeier, en zowel de holle hoofdas als de zijtakken vormen om de 2 - 3 dagen nieuw blad. De bladvorm varieert van pijlpuntvormig tot lancetvormig. Bladeren zijn 5 - 15 cm lang en afhankelijk van de vorm 2 tot 8 cm breed. De bloemen zijn trompetvormig, meestal wit van kleur, soms met een mauve-kleurig hart.

Er zijn twee belangrijke cultivars van waterspinazie:

• Ching Quat (bekend als "groene stengel"), met smalle, puntige bladeren en witte bloemen, aangepast voor de teelt op vochtige bodems.
• Pak Quat (bekend als "witte steel"), met brede, pijlvormige bladeren en roze bloemen. Een plant die vooral op water wordt geteeld en ook "water-ipomea" wordt genoemd.

De droge teelt vindt 's zomers plaats op voormalige paddies (rijstvelden), vaak in combinatie met de winterteelt van waterkers. Het zaaisel levert al binnen een maand na het uitzaaien een eerste oogst. Net als bij rijst worden eerst op een droog deel van het perceel zaailingen geproduceerd, die zes weken later gedeeld worden en op de paddie worden uitgezet. Deze wordt vanaf dat moment matig bevloeid.

Een maand na het planten van de zaailingen wordt gedurende de hele zomer vrijwel wekelijks geoogst, totdat de planten in september gaan bloeien. Dan wordt de ooigst stilgeleged, om de vruchtvorming af te wachten. De rijpe vruchten worden geoogst om de zaden te oiogsten, deze te drogen voor gebruik in het nieuwe seizoen.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Verkrijgbaar bij de Aziatische speciaalzaak op de versafdeling, vaak van teelt in Thailand.

Culinair gebruik en bereiding

De Chinezen vinden de groente met witte steel smakelijker en malser dan die met een groene steel. Net als veel andere bladgroenten zijn de bladeren van waterspinazie zeer voedzaam en rijk aan vitaminen en mineralen.

Rauwe waterspinazie heeft een hartige, milde en licht minerale smaak, die verandert wanneer de groente gekookt worden. Dan krijgen de bladeren niet alleen een malse textuur, en een ietwat zoetige smaak, die contrasteert met de scherpte van de nog knapperige stengels.

Waterspinazie is snel gaar, en daardoor zeer geschikt voor roerbakken. Het oppervlak van de holle stengels zorgt ervoor dat ze snel garen. Snijd van de stengels het taaie gedeelte van een centimeter of vijf à tien terug en laat de spinazie in water liggen om schoon te worden. Dan snijd of hak je de stengels verder in hapklare stukjes.

Breng de spinazie op smaak met knoflook en chilipeper (vooraf fruiten), en roer er tijdens het bakken wat zwarte bonensaus doorheen. Ook heerlijk met gefermenteerde tofu, en garnalenpasta (Philippijnen).

Bereidingstijden (kooktijden)

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Bewaar waterspinazie in een open plastic zak in de koelkast. Niet langer dan 2-3 dagen bewaren. Verwijder de verwelkende bladeren.

De plant vermenigvuldigt zich langs geslachtelijke en ongeslachtelijke weg. De bloeitijd spreidt zich uit over een lange periode (in India bijvoorbeeld van eind oktober tot begin april), en hetzelfde geldt voor de zaadvorming. Een enkele plant heeft een zaadproductie van tweehonderd of meer zaden. Deze kiemen niet goed onder water, maar wel in de grond.

De voortplanting in water vindt vooral plaats door breuk, waarbij afgebroken delen, dankzij de wortels op iedere knoop, uit kunnen groeien tot zelfstandige planten. Breuk wordt niet alleen veroorzaakt door mens en dieren, maar ook de stroming in het water, die er ook voor zorgt dat de plant zich over grotere afstand kan verspreiden.

Datt is de reden waarom watergangen volledig dicht kunnen groeien met de waterspinazie. Spontaan, maar ook uitgezet 'om gratis te kunnen boeren'. Ongewenst is dat zeker niet, bleek toen Taiwan de groente-oogst mislukte en men terug kon vallen op waterspinazie.

De populariteit van deze groente is in Taiwan ook een bedreiging van de volksgezondheid gebleken, daar de plant welig groeit op met zware metalen als koper en cadmium vervuilde grond en water (onder andere open riolen). Planten nemen voedingsstoffen en water uit de bodem op via de wortels en poriën, ook zware metalen.

In Chi Cham's 'Planten uit het zuiden' en diverse andere kronieken uit de Ming- en Qing-dynastie (vanaf 209 voor Christus) wordt waterspinazie beschreven, in Chiang Yu Shik's Materia medica uit de elfde eeuw voor het eerst ook met een naam, ong tsoi, noeming naar aardenwerken vaten, waarin zij over zee drinkwater vervoerden, met daarin soms ook waterspinazie, dat in water goed bewaard kon worden, zelfs uit liep.

De oude Chinese benaming wordt nog wel gebruikt,

Waterspinazie wordt het meest geteeld in Oost-en Zuidoost-Azië, onder meer in Taiwan. Omdat het van nature groeit in waterwegen, en niet veel zorg vereist, is het altijd beschikbaar.

Deze groente 'zonder hart' is beschreven in de legende van de goden, waarin Daji, die de koning van de tiran had betoverd, beweert ziek te zijn en zegt dat hij een stuk van het hart van de draak als medicijn moet gebruiken. Onderweg kwam hij een vrouw tegen die de 'harteloze groente' verkocht en vroeg haar: "Wat als een man geen hart heeft?" De vrouw zei: "Dan zal hij sterven". Toen hij dit hoorde, schreeuwde Bigan het uit, viel van zijn paard en stierf.