Nederland behoort met Frankrijk tot de pioniers op het gebid van de teelt van peen. Een verschil tussen beide is, dat Frankrijk een traditie heeft van het koesteren van oude rassen, Nederland een traditie heeft op het gebied van veredelen.

Drie soorten oranje peen voeren in Nederland de boventoon: de bospeen (met loof), de waspeen en de winterpeen. Waspeen en winterpeen zijn het hele jaar door verkrijgbaar, bospeen alleen in het seizoen, van mei tot november. Het loof is een teken van versheid, heeft op zich niets met hoe de peen geteeld wordt te maken.Een recent trendy product is de snackpeen, geen nieuw ras, feitelijk doodnormale waspeen in een plastic bekertje met een dekseltje.

Wat trends betreft zie je dat ook in Nederland de aandacht voor oude rassen toe neemt. Niet zozeer bij het grote publiek, dat laat zich meer verleiden tot het 'regenboog' effect. Net als bij tricolore paprika's of chilipepers, is de consument helemaal in voor een bakje met peen van verschillende kleur. Daarbij lijkt de liefde voor de paarse peen minder heftig, deze ontkleurt tijdens het koken, maar behoudt zijn kleur wanneer je hem stoomt.

De consument kijkt steeds meer naar duurzaamheid. Helaas zit de markt zo in elkaar dat de grote retailers wel een label in de markt zetten, zoals (on the way to) Planetproof, maar de boer niet extra of niet voldoende extra willen betalen om de slag naar biologische teelt echt te maken. Let op: er is een dispuut over een meerprijs aan de boer van twee cent per kilogram. Die krijgt momenteel ongeveer 15 eurocent per kilogarm. Het verschil met de consumentenprijs gaat naar transport, verpakkingen, tussenhandel en niet te vergeten de winkel of supermarkt.

Nederland behoort qua productie tot de grote spelers. Slechts tien procent van de oogst is voor binnenlands gebruik. Frankrijk, trouwens ook Duitsland - waar het sentiment erg gaat naar regionaaal geteelde producten - nemen daarvan steeds minder af. En Europa ziet sinds enige tijd ook dat China zich meldt als exporteur van met name winterpeen.

In ons land worden penen in ruggen, zoals we kennen van de teelt van asperges en witlof. In de bioteelt gaat dat als volgt: eerst worden de ruggen in april gemaakt, en krijgen die 3 weken rust. Dan wordt het opgekomen onkruid weggebrand, wordt de rug beregend en ingezaaid. Zodra het peenzaad op komt ondergaat de rug een mechanische behandeling om klein onkruid te verwijderen en wordt de rug versmald en met verse aarde aangevuld. Daarna wordt er nog eenmaal handmatig gewied, want zodra het loof de grond bedekt, blijft nieuw onkruid uit, en is het wachten op de oogst, die in oktober plaats vindt [bron: Landgoud].

Practische zaken

Kwaliteitsklassen

In Europa kennen we een vroege (lente)teelt, waarbij de peen al na 70-90 dagen geoogst wordt. De zomerpeen wordt na 110-135 dagen geoogst en de late peen na 170-220 dagen. In ons land wordt peen gesorteerd in vier grootte- en gewichtsklassen. De maat wordt de kopdikte genoemd, het woord zegt het al, de diameter gemeten van de kop van de peen.

• schaaltjespeen, 20 mm ø, 50 gram tot 38 mm ø 200 gram per stuk,
• B-peen, 20 mm-50 gram tot 42 mm-250 gram,
• C-peen, 40 mm-200 gram tot 60 mm-400 gram,
• D-peen, vanaf 60 mm-400 gram.

Deze klassificering is in 2017 ingevoerd onder de naam VN/ECE-Standard FFV-10, 2017.

Culinair gebruik en bereiding

Wanneer de penen zandvrij zijn, wat tegenwoordig meer regel dan uitzondering is, volstaat het de penen goed te wassen, en hoeven ze zelfs niet geschild of gewassen te worden. Daardoor maak je maximaal gebruik van de waardevolle voedingsstoffen in de schil.

De peen kan rauw gegeten worden en is geschikt voor alle bereidingen. Er wordt ook (wortel)sap van gemaakt. Verwijder het loof, wanneer je de peen wat langer wilt bewaren. Was de peen 'met de klomp', een oude traditie waarbij met de wortel met behulp een klomp in ruim water werden omgeroerd om het zand te verwijderen. In plaats van de klomp kun je een peen gebruiken.

Peen krijgt extra smaak en geeft extra smaak wanneer je de wortel voor gebruik fruit. Om de kleur van paarse peen te behouden, stoom je deze, daarmee voorkom je dat de pigmenten in het kookwater oplossen.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Peen met loof kun je in de koelkast maximaal twee dagen goed houden, dan zal het loof verwelken. Snijd het onmiddelijk af. Zonder loof bewaar je peen veel langer, tot twee weken.

Caroteen komt niet exclusief in peen voor, zelfs niet alleen in de wortel van de peen, maar is wel naar de groente (carota) vernoemd. Β-caroteen wordt in het lichaam omgezet in vitamine A.

Behalve caroteen, overwegend α- en β-caroteen, bevat de peen suiker en vruchtenzuren zoals appel- en citroenzuur. peen is rijk aan vitamine C, kalium en ijzer.

Samenstelling per 100 gram rauw product