top
Mangozaad
Mangifera
Mangozaad
 
startafbeelding
PELOK

Mangozaad

Een aanzienlijk deel van de mangovrucht gaat bij de verwerking van mango tot sap en andere producten verloren. Waaronder de pit.

In diverse landen gebruikt men de pit als smaakmaker. Daartoe wordt de pit gedroogd, geopend waarna het zaad geraspt of vermalen wordt. In Indonesië noemt men dat pelok. Het zaad hoeft niet perse het zaad van een mango te zijn, ook het zaad van de katsuri en de kwini, beide mango-achtigen, wordt hiervoor gebruikt.

Op Java maakt men er in de kampong van oudsher dodol en jenang pelok van, respectievelijk een dik-vloeibare brei (pap) en een 'bar' (snack). De ingrediënten en verhoudingen zijn ongeveer identiek: pelok (mangozaad), gulah merah (bruine suiker), santen (kokos) en wat zout. In dodol wordt ook wel pandanblad als smaakmaker gebruikt.

Het zaad wordt niet simpelweg gemalen, maat tot zetmeel bewerkt. Hiertoe worden de zaden gewassen, gemalen en vervolgens in de vijzel fijngewreven. Hierbij komt vocht vrij. Dat wordt afgegoten. Vervolgens wordt water toegevoegd, een liter per kilogram. Hierin wordt het maalsel een nacht weggezet. Daarna wordt het sap afgegoten en vervangen door schoon water. Het kan geen kwaad het mengel een dag of langer te laten staan. Daarna wordt het water afgegoten.

Om droog zetmeelpoeder te krijgen, dient alle water verdampt te worden. Dat gebeurt bij een temperatuur van 60°. Wanneer het meel droog is, wordt het gemalen en gezeefd. Wat achter blijft in de zeef eventeel opnieuw gemalen, en nogmaals gezeefd.

Voor jenan pelok wordt de rasp van één verse kokosnoot gebruikt, het zetmeel van zestig zaden en 250 gram gulah merah. Het mengsel wordt gekookt en op een vlakke plaat uitgestort. Na afkoeling worden er blokjes van gesneden.

In 2017 lanceerde een startup een andere commerciële toepassing van de pit in de vorm van een jenang met de naam Capslok, een woordspeling op capslock.

Jenang wordt normaliter gemaakt van cassavemeel (jenang grendul), kleefrijstmeel (jenang suran, suro of kudus), of havermout (jenang sumsum).

Bio-plastic

Van het mangozaad-zetmeel wordt ook bio-plastic gemaakt.

slotregel

Bronvermelding update november 2020

Capslok an Innovation of Utilizing Mango Seed Wasted into efficacious Jenang | Unair news July 2017 Jenang Pelok | Hari-hari Ika Sept 2009 Utilization of mango seed starch in manufacture of bioplastic reinforced with microparticle clay using glycerol as plasticizer. | Maulida, & Kartika, T & Harahap, Mara & Ginting, Muhammad Hendra S. (2018). IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. 309. 012068. 10.1088/1757-899X/309/1/012068.
slotregel