top
Calciumhydroxide
Alkali zout
CALCIUMHYDROXIDE
 

Natriumhydroxide (E524)

Bijtende soda

Natriumhydroxide Na(OH) is beter bekend als 'bijtende soda" (caustische soda) een organische verbinding, base, die bekend staat als gootsteenontstopper, maar niet giftig is en ook bij de bereiding van voedsel wordt gebruikt.

 Food-grade natriumhydroxide is pure natriumhydroxide, in tegenstelling tot gootsteenontstopper dat ook andere stoffen bevat, zoals aluminium en soms zelfs zwavelzuur. De caustische soda zorgt voor de verzeping van aangekoekte vetten (hydrolyse).

Bijtende soda is een (droge) witte, hygroscopische stof, die zeer goed in water oplosbaar is. De oplossing in water wordt natronloog genoemd. Bijtende soda is zeer corrosief voor onedele metalen als aluminium en zink. Bij het werken ermee dient beschermende kleding gedragen te worden, je kunt er ernstige brandwonden en blindheid mee op lopen. Wanneer de soda in aanraking komt met water doet zich een grote warmte-ontwikkeling voor.

Bijtende soda wordt vrij algemeen gebruikt in de voedingsindustrie, en in traditionele recepten zoals het Noorse lutfisk. Enkele andere voorbeelden zijn Duitse pretzels, Chinese 100-jarige eieren en jiǎn miàn noedels. Het bekendste voorbeeld echter is het fermenteren van olijven, bekend als de Romeinse methode.

ENGELSE TERMEN

Vanwege het veelvuldig gebruik van Engelse termen in de literatuur geven we hier de meest voorkomende termen. Let op met food-grade wordt bedoeld dat niet alle producten onder de desbetreffende naam voor gebruik in voeding geschikt zijn:

  • Lime - calcium hydroxide, soda
  • Limestone - kalksteen, hoofdzakelijk calciumcarbonaat [non-food]
  • (Red) lime paste - kalksteenpasta, betelpasta [food]
  • Lye - natriumhydroxide (bijtende soda)
  • Slaked lime (pickling lime) - calcium hydroxide, gebluste kalk [food-grade]
  • Quick lime, burnt lime - calciumoxide [food-grade]
  • Soda lime - mengsel van hydroxiden en water [non-food]
  • Lime water - natronloog [non-food]

GESCHIEDENIS

De Egyptenaren maakten zeep uit gebluste kalk (calciumhydroxide) en soda (natriumcarbonaat): Ca(OH)2(aq) + Na2CO3(aq) → 2 NaOH(aq) + CaCO3(s). Zij deden dat zonder de chemische reactie te kunnen verklaren.

Voor honderd-jarige eieren wordt van oudsher calciumoxide (lime) gebruikt, voor het inleggen van pickles slaked lime. Lime is de basis voor de productie van Natrumhydroxide: potas

Davis ontdekte potassium, uit potas

Gezondheidsaspecten

Natriumhydroxide is niet toxisch. Door (onbeschermde) aanraking kan ernstige huidirritatie optreden tot brandwonden toe. Kan ook blindheid veroorzaken. De verschijnslen bij inslikken lopen uiteen van brandwonden tot plotselinge daling van de bloeddruk en het optreden van shock.

MedLineplus adviseert:

Mocht de substantie onverhoopt op de huid of in de ogen raken, spoel het dan onmiddellijk met vooral veel water weg. Houdt het spoelen zeker 15 minuten vol. Bij een raar gevoel bij in ademen, helpt het door direct de buitenlucht op te zoeken. Schakel direct deskundige medische hulp in schakelen, ook in het geval van inslikken. Vraag altijd tijdig of het verstandig is om water (of melk) in te nemen of te braken.

Bronvermelding update maart 2020

Lime and lye | Caveman chemistry ('old' website) Calcium hydroxide | Chemistry world

GEZONDHEID

Potassium hydroxide poisoning | MedLine Plus Potassium hydroxide | Foodinfo, University of Wageningen