top
Kašk
Iranese harde kaas
Kašk
 
Straartverkoop van kashk in Iran

Kašk

Het van oorsprong Perzische woord kašk heeft veel betekenissen, voor min of meer verwante bereidingen. Het wordt wel een wei-kaas genoemd, al is dat een begrip dat wordt gebruikt voor kazen die volledig van wei gemaakt worden, zoals ricotta.

Voor de traditionele bereiding van kašk wordt yoghurt of een bijproduct van yoghurt, zoals qatiq, gebruikt. Wanneer de yoghurt opgewarmd wordt, vindt er schifting plaats, en ontstaat er een wrongel. Met behulp van neteldoek kan deze wrongel gescheiden worden van de vloeistof en kan ook de in de wrongel aanwezige vloeistof verwijderd worden, bijvoorbeeld door wringen. De vaste substantie wordt geportioneerd en in ruwe vorm gekneed worden of tot balletjes gedraaid, en gedroogd. Het resultaat is een (kei)harde kaas, met een parmesaan-achtig aroma, zeer umami.

Naast de droge vorm van kašk, die ook als poeder verkrijgbaar is, is er een smeerbare kashk, kamiz genaamd, die op eenzelfde manier als zure room gebruikt kan worden, bijvoorbeeld voor de verdieping van de smaak van sauzen en soepen.

Varianten op deze kašk zijn šīrāz (Luristan) en kama, uit het noordoosten van Iran.

Industriële bereiding van smeerbare kashk, rowḡan

Als uitgangspunt wordt een yoghurt gebruikt met een percentage vaste stoffen van 18-19%. Deze wordt gemaakt met behulp van een kwarkscheider. Aan deze stevige yoghurt wordt 0,8-1% zout toegevoegd en 1-2% weipoeder, waarna het product kort verhit wordt. Direct daarop wordt het mengsel snel afgekoeld tot 55°. Wanneer de kashk helemaal is afgekoeld wordt hij bij 4° opgeslagen.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Kash is verkrijgbaafr bij de pseciaalzaak. De in het westen verkrijgbare kašk is betrouwbaar. Kašk van het platteland - mocht je daar tegen aan lopen - kan ziekteverwekkende bronnen bevatten.

Culinair gebruik en bereiding

De droge vorm van kašk is nauwelijks verwerkbaar, en wordt in water te weken gelegd om bijvoorbeeld geschaafd te kunnen worden. Het water wordt aan de kashk terug gegeven. Het is ook in de vorm van een crême verkrijgbaar, gereed voor direct gebruik.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

De crêmige kašk bederft vrij snel en moet in de koelkast bewaard worden, de gedroogde vorm is, in en buiten de koelkast, lang houdbaar.

slotregel

Oorsprong en verspreiding

Kashk komt van oorsprong uit Centraal-Azië, en is van daaruit in alle windrichtingen verspreid, naar Turkije, Iran, tot aan Tibet toe.

Deze kaas is voor het eerst beschreven in de negende eeuws boek, Shahnameh genaamd, een gedichtenbundel. Het komt, in allerlei vormen voor van de Middellandse zee tot aan Tibet toe.

Kaas is in Iran van veel minder belang dan boter en yoghurt, māst.

Taalkundige aspecten, etymologie

Kašk is de Perzische benaming, afgeleid van het ook Perzische woord 'khushk', dat gedroogd betekent.

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Kašk is eiwitrijk, in tegenstelling tot wei, dat juist eiwitarm is, en was voor de nomaden hun belangrijkste eiwitbron. De samenstelling van kashk hangt af van het product waaruit het gemaakt is, en loopt sterk uiteen. Gemiddeld bedraagt het eiwitpercentage 12-14%, en minimaal 8%. Het vetgehalte bedraagt 2,5-3,5%, en minimaal 1%. Ook het zoutgehalte schommelt, tussen 1 en 1½%, en bedraagt maximaal 2%. Dit zijn gegevens voor droge kashk.

Over samenstelling van kašk is de literatuur vrij beperkt, en zijn de uitkomsten van onderzoeken zeer uiteenlopend. Bovenstaand overzicht is afkomstig van een wetenschappelijk onderzoek naar ambachtelijk bereide kashk, en verschillen sterk van de uitkomst van een onderzoek naar kashk in 2008, waarin een eiwitgehalte is vastgesteld van 60%.

Behalve dat kašk een goede bron van eiwitten is, bevat het ook veel mineralen in de vorm van calcium en fosfor.

Bronvermelding update januari 2023

Kashk | M. Shaida, The legendary cuisine of Persia, 1992 Lieuse publications Henley on Thames, UK ISBN 0-9519918-1-7 Homemade kashk | Bottom of the pot, cooking Persian food and beyond Comparison of traditional Doogh and Kashk | A. Noori, European Journal of Experimental Biology, 2013, 3(6): pp 252-255 Nutritional and Functional Properties of Kashk | M. Ogbaei, Journal of Food Science and Technology Nepal, 2008, vol 4 Cheese | Encyclopaedia Iranica
slotregel