top
Wijnruitfamilie
Rutaceae
Wijnruitfamilie
Rutaceae op deze site
BENGAALSE KWEEPEER | AEGLE MARMELOS

Wijnruitfamilie

De wijnruitfamilie is een familie van tropische en subtropische planten met sterk geurende bloemen en bladeren. Tot de Wijnruitfamilie (Rutaceae) behoren onder meer alle citrusvruchten.

De meeste planten zijn bomen of heesters. Bij veruit de meeste planten zijn de bladeren voorzien van klieren die zorgen voor de verspreiding van de etherische olie die de plant produceert. Daaraan herken je in de regel de wijnruitplant. Andere kenmerken zijn de doornen die veel planten hebben, die in het geval van de Zanthoxylum zelfs zeer uitgesproken aanwezig zijn. De vruchtvorming is niet eenduidig.

De familie omvat 1.900 plantensoorten, verdeeld over 190 geslachten. Daarvan is het Citrusgeslacht van grote commerciële betekenis, met zijn enorme scala eetbare vruchten. Andere geslachten die vruchten (of bladeren) hebben die eetbaar zijn en in Ourfood beschreven worden, zijn:

AEGLE

Dit geslacht wordt gevormd door ëën plantensoort, die peervormige vruchten draagt. Zijn zaden zijn in een slijmerige substantie zijn gehuld, waaraan de vrucht de Nederlands benaming slijmappel dankt. Elders wordt de vrucht Bengaalse kweepeer of bael genoemd.

CASIMIROA

Dit geslacht wordt Sapote genoemd naar de witte zapote (Casimiroa edulis). Het is niet het enige gecultiveerde soort uit dit geslacht, maar wel de bekendste. De Casimiroa komt van nature voor in Mexico en Centraal Amerika.

CITRUS

Over de citrus zijn vele boeken geschreven. Hoewel het aantal 'oer-citrussen' zeer beperkt is, kent het citrusgeslacht door natuurlijke en opzettelijke kruisingen, een ongelofelijk assortiment vruchten met een breed smaakpalet.

GLYCOSMIS

Wellicht de minst bekende van de eetbare plantensoorten uit de Wijnruitfamilie zijn die uit dit geslacht Glycosmis, waarover maar weinig bekend is. De sinaasappelkers of gin-kers (Glycosmis pentaphylla) is de bekendste plantensoort. Kruidig en ontegenzeggelijk naar gin ruikend.

LIMONIA

Tot het geslacht wordt slechts één plant gerekend, de bladverliezende Limonia acidissima, een boom die ronde vruchten draagt die zich kenmerken door hun verhoute schil, en daarom wel houtappels genoemd worden.

RUTA

Het geslacht Ruta omvat een achttaal wijnruitsoorten. Naast de gewone wijnruit (Ruta graveolens) is vooral de winterwijnruit (Ruta chalepensis) van belang. Deze wordt zowel culinair als medicinaal gebruikt. De besjes zijn in Ethiopië bekend als kena'adam, en worden wel passiebesjes genoemnd.

TRIPHASIA

Tot het geslacht Triphasia behoort het rode limoenbesje, slechts 2 cm groot. Wordt zowel om zijn vrucht(je) als om de geurige bloemen verbouwd, zowel in Zuidoost-Azië als op een aantal tropische eilanden, waaronder de Philippijnen en Réunion.

ZANTHOXYLUM

De besjes van een groot aantal planten uit het geslacht Zanthoxylum worden tot de schijnpepers gerekend, en worden naar de beroemde Chinese peper ook wel szechuanpepers. De scherpe stof die de scherpte veroorzaakt is sanshool.

Oorsprong en verspreiding

De planten uit de Wijnruitfamilie komen van nature voor in alle subtropische en tropische gebieden, sommige soorten alleen in de Neotropen.

Taalkundige aspecten, etymologie

De geslachtsnaam Ruta is afgeleid van het Griekse reuo , wat losmaken in de betekenis van bevrijden betekent, en duidt op de medicinale eigenschappen van de bittere wijnruitplanten. De Grieken gebruikten het als tegengif bij slangebeten of giftige paddestoelen.

BRONVERMELDING UPDATE AUGUSTUS 2017

Neotropical Rutaceae | M. Groppo, Kew Royal botanical gardens