top
Tuinkers
Groente (Brassicaceae)
TUINKERS
 
TUINKERS | LEPIDIUM SATIVUM

TUINKERS

Tuinkers (Lepidium sativum) is een eenjarige plant uit het geslacht kruidkers in de Kruisbloemfamilie (Brassicaceae).

Van tuinkers wordt in ons land alleen de kiem als groente gegeten, de enkele dagen oude plantjes. Dat is in ons land zowat de enige culinaire toepassing, als salade, lekker (en gezond bovendien) bij worteltjes, of op een beschuitje, met boter en suiker. De pittige, kruidige smaak verraadt de familierelatie met radijs en mosterd.

Tuinkers is een snelgroeiende plant, die behalve dat hij in korte tijd smakelijke, eetbare spruiten geeft, uit kan groeien tot een plant van 60 cm hoog, met witte tot rose bloemen. De stelen zijn kaal, blauwgroen van kleur en vertakken zich aan het einde. De volwassen plant wordt normaliter geoogst wanneer hij zo'n 20 cm hoog is, totdat de plant in bloei schiet, niet later, dan loopt de smaak sterk terug.

Culinair gebruik en bereiding

In veel Europese bereidingen wordt tuinkers rauw verwerkt, meestal als kiemplant, kers (cress), in een salade. Tuinkers combineert uitstekend met worteltjes.

Ook de bladeren van de volwassen plant worden in salades gebruikt, soms ook de bloemen. de bladeren worden ook toegevoegd aan soepen.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Bewaar tuinkersspruiten in hun voedingsbodem niet langer dan 2-3 dagen op een koele plaats, of een week in de koelkast.

Oorsprong en verspreiding

Tuinkers komt uit een gebied dat van Egypte via het Midden-oosten reikt tot Turkije aan de noordzijde en Pakistan aan de oostzijde, voornamelijk Zuidwest-Azië.

De plant is bekend sinds de oudheid. De Perzen kenden tuinkers al voor ze brood kenden, en ook de Oude Grieken, Egyptenaren en Romeinen waren bekend met tuinkers. De Romeinen dichtten ook deze plant kwaliteiten als afrodisiacum toe, een reputatie die de plant blijkbaar tot in de negentiende eeuw heeft gehouden. Tuinkers werd vooral in salades gebruikt, hoewel de Spartanen het met brood aten. Vanuit het noorden van Afrika is tuinkers in de Middeleeuwen in Andalusië terecht gekomen en belandde al snel aan de koninklijke tafels. Een bekend gerecht uit die tijd is met zoetzuur brood (brood waaraan citroen, azijn en suiker is toegevoegd).

De commerciële teelt van tuinkers vindt vooral in Engeland, Scandinavë en ons land plaats, en in mindere mate in Frankrijk en Spanje. In veel landen vindt tuinkers een volwaardiger plaats op de menukaart dan als kiemgroiente (cress)  alleen, zoals in Engeland waar ook de volwassen plant wordt gegeten, Frankrijk waar de bladeren van de volwassen plant en de bloemen worden gegeten, of India waar behalve het blad ook het zaad wordt gebruikt (halloon). In Engeland worden de zaden 'poor people's pepper' genoemd.

Taalkundige aspecten, etymologie

VERTALING TUINKERS

engels
garden cress
frans
cresson alénois
italiaans
cresiione del giardini
spaans
mastuerzo
duits
gartenkresse
hindi (india)
chandrashoor
 

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Tuinkers is rijk aan beta-caroteen, tweemaal zoveel bijvoorbeeld als waterkers. Tuinkers is bovendien rijk aan vitamine C, ijzer en calcium.

Samenstelling per 100 gram rauw product

32
kcal
( 133,9 kJoule)
2,6
gram
eiwitten
5,5
gram
koolhydraten
4,4
gram
waarvan suikers
0,7
gram
vet
0,2
gram
enkelvoudig onverzadigd
0,2
gram
meervoudig onverzadigd
76
mg
omega-3
152
mg
omega-6
Vitaminen
2305,7
µg
vitamine A
(288% ADH)
0,1
mg
vitamine B1
(9% ADH)
0,3
mg
vitamine B2
(21% ADH)
1
mg
nicotinezuur
(6% ADH)
0,2
mg
pantotheenzuur
(3% ADH)
0,2
mg
vitamine B6
(14% ADH)
80
µg
foliumzuur (B9)
(40% ADH)
69
mg
vitamine C
(86% ADH)
0,7
mg
vitamine E
(6% ADH)
542
µg
vitamine K
(723% ADH)
mineralen
81
mg
calcium
0,2
mg
koper
1,3
mg
ijzer
606
mg
kalium
38
mg
magnesium
0,6
mg
mangaan
14
mg
natrium
76
mg
fosfor
0,9
µg
selenium
0,2
mg
zink
 

Bronvermelding update maart 2020

Garden cress | Wikipedia (EN, FR, DU, NL) Neglected crops | FAO corporate document repository Garden cress, nutritionfacts (voedingswaarde) | Nutritiondata.self.com Lepidium sativum | Plants for a future